 |
|
 |
| ปางสมเด็จพระร่วงเจ้า | เผ้าแผ่นสุโขทัย | มลักเห็นในอนาคต |
| จึงผายพจนประภาษ | เป็นอนุสาสนกถา | สอนคณานรชน |
| ทั่วธราดลพึงเพียร | เรียนอำรุงผดุงอาตม์ | อย่าเคลื่อนคลาดคลาถ้อย |
| เมื่อน้อยให้เรียนวิชา | ให้หาสินมาเมื่อใหญ่ | อย่าใฝ่เอาทรัพย์ท่าน |
| อย่าริร่านแก่ความ | ประพฤติตามบูรพระบอบ | เอาแต่ชอบเสียผิด |
| อย่ากอปรกิจเป็นพาล | อย่าอวดหาญแก่เพื่อน | |
| เข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า | หน้าศึกอย่านอนใจ | |
| ไปเรือนท่านอย่านั่งนาน | การเรือนตนเร่งคิด | |
| อย่านั่งชิดผู้ใหญ่ | อย่าใฝ่สูงให้เกินศักดิ์ | |
| ที่รักอย่าดูถูก | ปลูกไมตรีอย่ารู้ร้าง | สร้างกุศลอย่ารู้โรย |
| อย่าโดยคำคนพลอด | เข็นเรือทอดกลางถนน | |
| เป็นคนอย่าทำใหญ่ | ข้าคนไพร่อย่าไฟฟุน | คบขุนนางอย่าโหด |
| โทษตนผิดรำพึง | อย่าคะนึงถึงโทษท่าน | |
| หว่านพืชจักเอาผล | เลี้ยงคนจักกินแรง | |
| อย่าขัดแข็งผู้ใหญ่ | อย่าใฝ่ตนให้เกิน | |
| เดินทางอย่าเดินเปลี่ยว | น้ำเชี่ยวอย่างขวางเรือ | |
| ที่ซุ้มเสือจงประหยัด | จงเร่งระมัดฟืนไฟ | |
| คนเป็นไทอย่าคบทาส | อย่าประมาทท่านผู้ดี | |
| มีสินอย่าอวดมั่ง | ผู้เฒ่าสั่งจงจำความ | |
| ที่ขวากหนามอย่าเสียเกือก | ทำรั้วเรือกไว้กับตน | |
| คนรักอย่าวางใจ | ที่มีภัยพึงหลีก | ปลีกตนไปโดยด่วน |
| ได้ส่วนอย่ามักมาก | อย่ามีปากว่าคน | |
| รักตนกว่ารักทรัพย์ | อย่าไดัรับของเข็ญ | |
| เห็นงามตาอย่าปอง | ของฝากท่านอย่ารับ | |
| ที่ทับจงมีไฟ | ที่ไปจงมีเพื่อน | ทางแถวเถื่อนไคลคลา |
| ครูบาสอนอย่าโกรธ | โทษตนผิดพึงรู้ | |
| สู้เสียสินอย่าเสียศักดิ์ | ภักดีอย่าด่วนเคียด | |
| อย่าเบียดเสียดแก่มิตร | ที่ผิดช่วยเตือนตอบ | ที่ชอบช่วยยกยอ |
| อย่าขอของรักมิตร | ชิดชอบมักจางจาก | |
| พบศัตรูปากปราศรัย | ความในอย่าไขเขา | |
| อย่ามัวเมาเนืองนิตย์ | คิดตรองตรึกทุกเมื่อ | |
| พึงผันเผื่อต่อญาติ | รู้ที่ขลาดที่หาญ | |
| คนพาลอย่าพาลผิด | อย่าผูกมิตรไมตรี | เมื่อพาทีจึงตอบ |
| จงนบนอบผู้ใหญ่ | ช้างไล่แล่นเลี้ยวหลบ | สุวานขบอย่าขบตอบ |
| อย่ากอปรจิตริษยา | เจรจาตามคดี | |
| อย่าปลุกผีกลางคลอง | อย่าปองเรียนอาถรรพ์ | พลันฉิบหายวายม้วย |
| อย่ายลเยี่ยงถ้วยแตกมิติด | จงยลเยี่ยงสัมฤทธิ์แตกมิเสีย | |
| ลูกเมียอย่าวางใจ | ภายในอย่านำออก | ภายนอกอย่านำเข้า |
| อาสาเจ้าจนตัวตาย | อาสานายจงพอแรง | |
| ของแพงอย่ามักกิน | อย่ายินคำคนโลภ | |
| โอบอ้อมเอาใจคน | อย่ายลเหตุแต่ใกล้ | |
| ท่านไท้อย่าหมายโทษ | คนโหดให้เอ็นดู | |
| ยอครูต่อหน้า | ยอข้าเมื่อแล้วกิจ | |
| ยอมิตรเมื่อลับหลัง | ลูกเมียยังอย่าสรรเสริญ | |
| เยียสะเทินจะอดสู | อย่าชังครูชังมิตร | |
| ผิดอย่าเอาเอาแต่ชอบ | นอบตนต่อผู้เฒ่า | |
| เข้าออกอย่าวางใจ | ระวังระไวหน้าหลัง | |
| เยียวผู้ชังจะคอยโทษ | อย่ากริ้วโกรธเนืองนิตย์ | ผิวผิดปลิดไปร้าง |
| ข้างตนไว้อาวุธ | เครื่องสรรพยุทธอย่าวางจิต | |
| คิดทุกข์ในสงสาร | อย่าทำการที่ผิด | คิดขวนขวายที่ชอบ |
| โต้ตอบอย่าเสียคำ | คนขำอย่าร่วมรัก | |
| พรรคพวกพึงทำนุก | ปลุกเอาแรงทั่วตน | |
| ยลเยี่ยงไก่นกกระทา | พาลูกหลานมากิน | |
| ระบือระบิลอย่าฟังคำ | การทำอย่าด่วนได้ | อย่าใช้คนบังบด |
| ทดแทนคุณท่านเมื่อยาก | ฝากของรักจงพอใจ | |
| เฝ้าท้าวไทอย่าทรนง | ภักดีจงอย่าเกียจ | |
| เจ้าเดียดอย่าเดียดตอบ | นอบนบใจใสสุทธิ | |
| อย่าขุดคนด้วยปาก | อย่าถากคนด้วยตา | อย่าพาผิดด้วยหู |
| อย่าเลียนครูเตือนด่า | อย่าริกล่าวคำคด | คนทรยศอย่าเชื่อ |
| ท่านสอนอย่าสวนตอบ | ความชอบจำใส่ใจ | |
| ระวังระไวที่ไปมา | เมตตาตอบต่อมิตร | |
| คิดแล้วจึงเจรจา | อย่านินทาผู้อื่น | |
| อย่าตื่นคนยกยอ | คนจนอย่าดูถูก | |
| ปลูกไมตรีทั่วชน | ตระกูลตนจงคำนับ | อย่าจับลิ้นแก่คน |
| ท่านรักตนจงรักตอบ | ท่านนอบตนจงนอบแทน | ความแหนให้ประหยัด |
| เผ่ากษัตริย์เพลิงงู | อย่าดูถูกว่าน้อย | หิ่งห้อยอย่าแข่งไฟ |
| อย่าปองภัยต่อท้าว | อย่าห้าวมักพลันแตก | |
| อย่าเข้าแบกงาช้าง | อย่าออกก้างขุนนาง | |
| ปางมีชอบท่านช่วย | ปางป่วยท่านชิงชัง | |
| ผิจะบังบังจงลับ | ผิจะจับจับจงมั่น | ผิจะคั้นคั้นจงตาย |
| ผิจะหมายหมายจงแท้ | ผิจะแก้แก้จงกระจ่าง | |
| อย่ารักห่างกว่าชิด | คิดข้างหน้าอย่าเบา | อย่าถือเอาตื้นว่าลึก |
| เมื่อเข้าศึกระวังตน | เป็นคนเรียนความรู้ | |
| จงยิ่งผู้ผู้มีศักดิ์ | อย่ามักง่ายมิดี | |
| อย่าตีงูให้แก่กา | อย่าตีปลาหน้าไซ | |
| อย่าใจเบาจงหนัก | อย่าตีสุนัขห้ามเห่า | |
| ข้าเก่าร้ายอดเอา | อย่ารักเหากว่าผม | |
| อย่ารักลมกว่าน้ำ | อย่ารักถ้ำกว่าเรือน | อย่ารักเดือนกว่าตะวัน |
| สบสิ่งสรรพโอวาท | ผู้เป็นปราชญ์พึงสดับ | |
| ตรับตริตรองปฏิบัติ | โดยอรรถอันถ่องถ้วน | |
| แถลงเลศเหตุเลือกล้วน | เลิศอ้างทางธรรม แลนา ฯ |
| บัณ เจิดจำแนกแจ้ง | พิศดาร | ความเฮย |
| ฑิต ยุบลบรรหาร | เหตุไว้ | |
| พระ ปิ่นนัคราสถาน | อุดรสุข | ไทยนา |
| ร่วง ราชนามนี้ได้ | กล่าวถ้อยคำสอน |