สุภาษิตพระร่วง

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป |
loading picture
        สุภาษิตพระร่วง เป็นวรรณกรรมสมัยสุโขทัย ไม่ปรากฏนามผู้แต่ง มีลักษณะเป็นภาษิตของไทยแท้ ๆ ที่ไม่มีอิทธิพลจากต่างประเทศมาเจือปน เขียนเป็นคำประพันธ์ประเภทร่าย และตอนจบมีโคลงกระทู้ 1 บท ให้ชื่อว่า บัณฑิตพระร่วง
        เนื้อหาของสุภาษิต มีลักษณะของวิถีชีวิตไทย เป็นคำสอนที่มีคุณค่า แสดงถึงพฤติกรรมของคน ที่ยังทันสมัยอยู่ทุกยุค ทุกสมัยโดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับดินแดนสุวรรณภูมิ ที่มีความเจริญรุ่งเรืองทางวัฒนธรรม มานานนับพันปี
       ตามชื่อของสุภาษิต ประกอบกับลักษณะของถ้อยคำ ภาษา สำนวนซึ่งใกล้เคียงกับจารึก ใน

หลักศิลาจารึกหลักที่หนึ่ง ที่เรียกว่าจารึกพ่อขุนรามคำแหง จึงมีการสันนิษฐานว่า สุภาษิตพระร่วงนี้ เดิมเป็นพระบรมราโชวาท ที่พระร่วงหรือพ่อขุนรามคำแหง ทรงนำมาสั่งสอนประชาชนชาวไทยในครั้งนั้น
loading picture
ปางสมเด็จพระร่วงเจ้า เผ้าแผ่นสุโขทัย มลักเห็นในอนาคต 
จึงผายพจนประภาษ เป็นอนุสาสนกถา สอนคณานรชน
ทั่วธราดลพึงเพียร เรียนอำรุงผดุงอาตม์ อย่าเคลื่อนคลาดคลาถ้อย
เมื่อน้อยให้เรียนวิชา ให้หาสินมาเมื่อใหญ่  อย่าใฝ่เอาทรัพย์ท่าน
อย่าริร่านแก่ความ ประพฤติตามบูรพระบอบ เอาแต่ชอบเสียผิด
อย่ากอปรกิจเป็นพาล อย่าอวดหาญแก่เพื่อน
เข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า หน้าศึกอย่านอนใจ
ไปเรือนท่านอย่านั่งนาน การเรือนตนเร่งคิด
อย่านั่งชิดผู้ใหญ่ อย่าใฝ่สูงให้เกินศักดิ์ 
ที่รักอย่าดูถูก ปลูกไมตรีอย่ารู้ร้าง สร้างกุศลอย่ารู้โรย
อย่าโดยคำคนพลอด เข็นเรือทอดกลางถนน
เป็นคนอย่าทำใหญ่ ข้าคนไพร่อย่าไฟฟุน คบขุนนางอย่าโหด
โทษตนผิดรำพึง อย่าคะนึงถึงโทษท่าน
หว่านพืชจักเอาผล เลี้ยงคนจักกินแรง 
อย่าขัดแข็งผู้ใหญ่ อย่าใฝ่ตนให้เกิน
เดินทางอย่าเดินเปลี่ยว น้ำเชี่ยวอย่างขวางเรือ
ที่ซุ้มเสือจงประหยัด จงเร่งระมัดฟืนไฟ
คนเป็นไทอย่าคบทาส อย่าประมาทท่านผู้ดี
มีสินอย่าอวดมั่ง ผู้เฒ่าสั่งจงจำความ
ที่ขวากหนามอย่าเสียเกือก ทำรั้วเรือกไว้กับตน
คนรักอย่าวางใจ  ที่มีภัยพึงหลีก  ปลีกตนไปโดยด่วน
ได้ส่วนอย่ามักมาก อย่ามีปากว่าคน
รักตนกว่ารักทรัพย์  อย่าไดัรับของเข็ญ
เห็นงามตาอย่าปอง ของฝากท่านอย่ารับ
ที่ทับจงมีไฟ ที่ไปจงมีเพื่อน ทางแถวเถื่อนไคลคลา
ครูบาสอนอย่าโกรธ โทษตนผิดพึงรู้
สู้เสียสินอย่าเสียศักดิ์  ภักดีอย่าด่วนเคียด 
อย่าเบียดเสียดแก่มิตร ที่ผิดช่วยเตือนตอบ  ที่ชอบช่วยยกยอ 
อย่าขอของรักมิตร ชิดชอบมักจางจาก 
พบศัตรูปากปราศรัย  ความในอย่าไขเขา 
อย่ามัวเมาเนืองนิตย์  คิดตรองตรึกทุกเมื่อ 
พึงผันเผื่อต่อญาติ  รู้ที่ขลาดที่หาญ 
คนพาลอย่าพาลผิด  อย่าผูกมิตรไมตรี  เมื่อพาทีจึงตอบ 
จงนบนอบผู้ใหญ่  ช้างไล่แล่นเลี้ยวหลบ  สุวานขบอย่าขบตอบ 
อย่ากอปรจิตริษยา  เจรจาตามคดี 
อย่าปลุกผีกลางคลอง  อย่าปองเรียนอาถรรพ์  พลันฉิบหายวายม้วย 
อย่ายลเยี่ยงถ้วยแตกมิติด  จงยลเยี่ยงสัมฤทธิ์แตกมิเสีย 
ลูกเมียอย่าวางใจ  ภายในอย่านำออก  ภายนอกอย่านำเข้า 
อาสาเจ้าจนตัวตาย  อาสานายจงพอแรง 
ของแพงอย่ามักกิน  อย่ายินคำคนโลภ 
โอบอ้อมเอาใจคน  อย่ายลเหตุแต่ใกล้ 
ท่านไท้อย่าหมายโทษ  คนโหดให้เอ็นดู 
ยอครูต่อหน้า  ยอข้าเมื่อแล้วกิจ 
ยอมิตรเมื่อลับหลัง  ลูกเมียยังอย่าสรรเสริญ 
เยียสะเทินจะอดสู อย่าชังครูชังมิตร 
ผิดอย่าเอาเอาแต่ชอบ  นอบตนต่อผู้เฒ่า 
เข้าออกอย่าวางใจ  ระวังระไวหน้าหลัง 
เยียวผู้ชังจะคอยโทษ  อย่ากริ้วโกรธเนืองนิตย์  ผิวผิดปลิดไปร้าง 
ข้างตนไว้อาวุธ  เครื่องสรรพยุทธอย่าวางจิต 
คิดทุกข์ในสงสาร  อย่าทำการที่ผิด  คิดขวนขวายที่ชอบ 
โต้ตอบอย่าเสียคำ คนขำอย่าร่วมรัก 
พรรคพวกพึงทำนุก  ปลุกเอาแรงทั่วตน 
ยลเยี่ยงไก่นกกระทา  พาลูกหลานมากิน 
ระบือระบิลอย่าฟังคำ  การทำอย่าด่วนได้  อย่าใช้คนบังบด 
ทดแทนคุณท่านเมื่อยาก ฝากของรักจงพอใจ 
เฝ้าท้าวไทอย่าทรนง  ภักดีจงอย่าเกียจ 
เจ้าเดียดอย่าเดียดตอบ  นอบนบใจใสสุทธิ 
อย่าขุดคนด้วยปาก    อย่าถากคนด้วยตา  อย่าพาผิดด้วยหู 
อย่าเลียนครูเตือนด่า  อย่าริกล่าวคำคด  คนทรยศอย่าเชื่อ
ท่านสอนอย่าสวนตอบ  ความชอบจำใส่ใจ 
ระวังระไวที่ไปมา  เมตตาตอบต่อมิตร 
คิดแล้วจึงเจรจา  อย่านินทาผู้อื่น 
อย่าตื่นคนยกยอ  คนจนอย่าดูถูก 
ปลูกไมตรีทั่วชน  ตระกูลตนจงคำนับ  อย่าจับลิ้นแก่คน 
ท่านรักตนจงรักตอบ ท่านนอบตนจงนอบแทน  ความแหนให้ประหยัด 
เผ่ากษัตริย์เพลิงงู  อย่าดูถูกว่าน้อย หิ่งห้อยอย่าแข่งไฟ 
อย่าปองภัยต่อท้าว อย่าห้าวมักพลันแตก
อย่าเข้าแบกงาช้าง   อย่าออกก้างขุนนาง 
ปางมีชอบท่านช่วย  ปางป่วยท่านชิงชัง 
ผิจะบังบังจงลับ  ผิจะจับจับจงมั่น  ผิจะคั้นคั้นจงตาย
ผิจะหมายหมายจงแท้  ผิจะแก้แก้จงกระจ่าง 
อย่ารักห่างกว่าชิด  คิดข้างหน้าอย่าเบา  อย่าถือเอาตื้นว่าลึก 
เมื่อเข้าศึกระวังตน  เป็นคนเรียนความรู้ 
จงยิ่งผู้ผู้มีศักดิ์  อย่ามักง่ายมิดี 
อย่าตีงูให้แก่กา  อย่าตีปลาหน้าไซ 
อย่าใจเบาจงหนัก  อย่าตีสุนัขห้ามเห่า 
ข้าเก่าร้ายอดเอา  อย่ารักเหากว่าผม 
อย่ารักลมกว่าน้ำ  อย่ารักถ้ำกว่าเรือน  อย่ารักเดือนกว่าตะวัน 
สบสิ่งสรรพโอวาท  ผู้เป็นปราชญ์พึงสดับ 
ตรับตริตรองปฏิบัติ โดยอรรถอันถ่องถ้วน 
แถลงเลศเหตุเลือกล้วน  เลิศอ้างทางธรรม แลนา ฯ 
 
บัณ    เจิดจำแนกแจ้ง พิศดาร ความเฮย 
ฑิต    ยุบลบรรหาร เหตุไว้
พระ   ปิ่นนัคราสถาน อุดรสุข ไทยนา
ร่วง    ราชนามนี้ได้ กล่าวถ้อยคำสอน
 

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |