สุภาษิตพระร่วง

สุภาษิตพระร่วง (อีกส่วนหนึ่ง)

ศรีสวัสดิ์แช่มช้อย	รู้ถี่ถ้อยทุกประการ
เรียบร้อยเป็นสังวาล	บรรเจิดใจในกามา
คำปราชญ์ประเสริฐสอน	ดังอาภรณ์สุพรรณา
ประดับกับกายา	เร่งศึกษาอย่าเมินเสีย

เหล็กอยู่เรือนท่านว่าพร้า

ข้าอยู่เรือนท่านว่าเมีย

โดยจารีตบ่ห่อนเสีย...

...เสือยังรู้ตกถัง	ขุนนางยังรู้ยากไร้	ริบราชบาตรไป...
...จับปลาให้กุมหัว	เปลื้องใบบัวอย่าให้หมอง	บัวมิให้ช้ำน้ำบ่เป็นตม
ยั้งหยุดฟังลีลา	หยุดอยู่ท่าฟังลิ้นลม
เล่นนักมักจะล้ม	สมความคิดจึงวางใจ
คนดีมักค้าใกล้	คนบ้าใบ้มักค้าไกล	ป่วยทุนเสียกำไร	ทั้งต้นทุนก็อัปรีย์
ตีงูให้กากิน	กากินแล้วก็บินหนี	เป็นบาปแก่ผู้ตี	ทั่วทั้งนี้บ่เป็นคุณ
...จารีตเสือพึ่งป่า	ลูกกำพร้าพึ่งตายาย
ผู้ซื้อพึ่งผู้ขาย	คนเข็ญใจพึ่งขุนนาง
รู้หลบก็เป็นปลีก	แม้รู้หลีกก็เป็นหาง....
...ขุนนางใช่ตายาย	อย่าอวดอ้างทะนงศักดิ์
ช้างสารและงูเห่า	ทั้งข้าเก่าและเมียรัก	อย่าได้ไว้ใจนัก	มักนอนหลับประลัยไป
ไม้ลำหนึ่งยังต่างปล้อง	พี่และน้องยังต่างใจ	เมื่อกระนั้นจะโทษใจ	อย่าได้รักอย่าควรชัง
ครูบาสอนให้เร่งคิด	ฟังพินิจทั้งหน้าหลัง	ท่านสอนเอาหูฟัง	เกลือกพลาดท่าอย่าไยไพ
อย่าไว้ใจเมื่อเพื่อนนั่ง	นั่งด้วยเพื่ออย่าวางใจ
เข้านอนอย่าหลับไหล	อย่าไว้ใจเมื่อการศึก
เร่งว่าก็เร่งร้าย	ครั้นวายคำก็รำลึก
หนีเสือมาปะศึก	ขึ้นต้นไม้ปะรังแตน	หนีไฟมาพึ่งน้ำ	น้ำก็ร้อนคือสุริยแสง...
...จะพึ่งตาตาก็ตาย	จะพึ่งยายยายก็ไกล	บ่ายหน้าไปพึ่งใคร	พึ่งบ่ได้ดังใจตน
จะพึ่งตอตอก็หัก	จะพึ่งหลักหลักก็โค่น	ครั้นใครบ่ช่วยตน	ซัดกว้างอยู่กลางทะเล
จะพึ่งเพื่อนเพื่อนก็หาย	จะพึ่งนายนายก็เหว่	จะพึ่งเสาเสาก็เซ	เสี้ยนหนามยอกบ่หายรอย
ทั้งผีเรือนก็เร่งซ้ำ	ทั้งผีน้ำก็เร่งพลอย	ช่วยแล้วก็ลาถอย	ครั้นถอยแล้วก็ผูกภัย
จะพึ่งตอตอก็หัก	จะพึ่งหลักหลักก็ไกล	จะพึ่งลมลมพาไป	ชักคว้างอยู่กลางตระลิว...
...มีนกจึงมีแร้ว	มีสระแก้วจึงมีบัว	มีชู้แล้วจึงมีผัว	มีจระเข้จึงมีวัง
เท็จเอาตัวไม่รอด	อย่าได้พลอดให้เขาฟัง	ความจริงสิ่งสัจจัง	เป็นรสเลิศกว่าทั้งหลาย
พูดผิดพาโทษให้	แต่ตนไซร้ดุจใจหมาย	ทั้งผลก็ทำลาย	ทั้งเข้าของก็เสียโสด
เสียพร้ามาถอดมีด	ผิดจารีตตระคนโหด	เสียสองประการโสด	ให้ท่านติท่านเตียนตน
เสียทองพันกษาปณ์	อย่าเอาบาปเที่ยวสอนคน	รู้แล้วทำทุรชน	มันย่อมร้ายเมื่อภายหลัง
ท่านรักอย่าชวนชัง	รักตอบท่านให้เต็มใจ	ท่านรักให้รักตอบ	แม้นทำชอบอย่าไยไพ
ท่านสอนเก็บใส่ใจ	เห็นผู้ใหญ่ให้ยำเยง	ให้ดีมีติดตัว	อย่าชอบชั่วเป็นนักเลง
เพื่อนห้ามอย่าข่มเหง	อย่าทำตนเป็นทองแดง
อย่าเห็นกำดีกว่ากอบ	อย่ายินชอบซื้อของแพง
อย่าเห็นศักดิ์ดีกว่าแสง	เห็นหิ่งห้อยว่ารุ่งเรือง
ฝนตกใต้ฟ้าหล้า	ทั้งข้าวกล้าก็ตายเปลือง
เมืองจะเสียเพราะไพร่เมือง	ส่งเสบียงให้ข้าศึก
อยากลาภอย่าขี้คร้าน	หมั่นทำการดังใจนึก
อยากรู้ให้เร่งตรึก	ศึกษาครูโดยถวิล
มักมั่นอย่าเสียดายหอก	จะใคร่รู้ให้เรียนศิลป์
ความรู้หากได้กิน	เสียชีวิตได้ถึงตาย
นักกินอย่าขี้คร้าน	จะใคร่มีอย่านอนสาย
ค่ำเช้าและเพลบ่าย	เร่งรำพึงถึงการงาน
อย่าไว้ใจเมื่อเพื่อนนั่ง	นั่งด้วยเพื่อนอย่าอวดหาญ
อย่าอวดรู้แก่คนพาล	อาจารย์รู้ท่านติฉิน
เจ็บช้ำด้วยน้ำใจ	แม้นเจรจาได้บ่ยิน
ตกเบ็ดปลาบ่กิน	ทั้งสิงห์สัตว์ก็ดูดาย
ทำให้แก่เขาเจ็บ	เจ็บเท่านี้หรือจะตาย
บาปนั้นก็จะหาย	บาปใจชายยากบ่มี
เสือจะพึ่งเพราะป่ารก	ไม้ประปรกเพราะเสือมี
ไม้ไร่งอกงามดี	ป่าพึ่งเสือเสือพึ่งดง
เสือเอ๋ยคิดดูบ้าง	อย่าอวดอ้างว่าเสือยง
ไม้ไร่งอกเป็นพง	เสือจึงอยู่ถ้อยอาศัย

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |