๒๓๗๖. ถ พยัญชนะตัวที่ยี่สิบสองของพยัญชนะไทย  นับเป็นพวกอักษรสูงเป็นตัวที่สามของวรรคที่สี่ ใช้เป็นตัวสะกดในแม่กด ในคำที่มาจากบาลีและสันสกฤต เช่น สบถ ขบถ อเนจอนาถ เป็นต้น
                    เมื่อว่าโดยฐานกรณ์ คือ แบ่งตามตำแหน่งที่เกิดของเสียงของบาลี สันสกฤต ถ เป็นพยัญชนะที่เกิดจากฐานฟัน เรียกว่า ทันตชะ และมีเสียงระเบิด เป็นพยัญชนะ ธนิตอโฆษะ คือ มีเสียงหนักไม่ก้อง และออกเสียงเช่นเดียวกับ ฐ        ๑๓/ ๘๑๙๗
            ๒๓๗๗. ถนนธงชัย  เป็นทิวเขาอยู่ทางทิศตะวันออกของแม่น้ำแควน้อย ในจังหวัดกาญจนบุรี ยาวเป็นพืดขึ้นไปทางเหนือ ไปร่วมกับทิวเขาทางทิศตะวันตกของแม่น้ำแควน้อย ในทิวเขาพระเจดีย์สามองค์ ต่อจากนั้นทิวเขาถนนธงชัย จะขึ้นไปทางเหนือเป็นเส้นแบ่งเขตแดนไทยกับพม่า ต่อไปทิวเขาถนนธงชัยอยู่ทางทิศตะวันตก ของแม่น้ำปิงจนจดทิวเขาแดนลาว
                    ทิวเขานี้ยาว ๘๘๐ กม. มีเขาชื่อต่าง ๆ เริ่มจากทิศใต้ไปทางเหนือรวม ๖๐ ชื่อ เริ่มแต่เขาช่องความ (๒๓๙ เมตร)  จนถึงเขา (ดอย)  ปะตา (๑,๕๐๐ เมตร)  แล้วไปต่อทิวเขาแดนลาว        ๑๓/ ๘๑๙๘
            ๒๓๗๘. ถม - เครื่อง (ดู เครื่องถม - ลำดับที่ ๑๑๒๑)       ๑๓/ ๘๒๐๐
            ๒๓๗๙. ถ่มร้าย  เป็นคำเรียกลักษณะของคนที่มีรอบบุ๋ม ที่ตะโพกทั้งสองข้าง ซึ่งถือกันว่าเป็นลักษณะไม่ดี ลักษณะอย่างนี้ถือกันมาแต่โบราณ ถึงกับมีคำกล่าวเป็นคติไว้ว่า "สีจัก ยักหล่ม ถ่มร้าย" สีจัก หมายถึง ขวัญที่แสกหน้าของคน ยักหล่ม หมายถึง รอยบุ๋มสองข้างสะบัก   ๑๓/ ๘๒๐๐
            ๒๓๘๐. ถลาง  อำเภอ ขึ้น จ.ภูเก็ต อาณาเขตทางเหนือตกทะเลในช่องปากพระ ทิศตะวันออกตกทะเลเหนืออ่าวภูเก็ต ทิศตะวันตกจดทะเลอันดามัน ภูมิประเทศตอนกลางเป็นที่ราบลุ่ม ตอนใต้และเหนือเป็นที่ดอน ตอนตะวันออกเป็นที่ดอน
                    อ.ถลาง เดิมเป็นเมืองขึ้นเมืองนครศรีธรรมราช ต่อมาถึงรัชกาลที่สี่ โปรด ฯ ให้ยกเมืองภูเก็ตขึ้นเป็นหัวเมือง ขึ้นตรงต่อกรุงเทพ ฯ และย้ายที่ว่าการเมืองถลางไปอยู่ที่ภูเก็ต ลดฐานะเมืองถลางเป็นหัวเมืองขึ้นเมืองภูเก็ต ถึงรัชกาลที่ห้าโปรด ฯ ให้ลดเมืองลงเป็นอำเภอ ถึง พ.ศ.๒๔๖๑ เปลี่ยนชื่อเป็น อ.เมืองถลาง แล้วเปลี่ยนเป็น อ.ถลาง อีกเมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๒          ๑๓/  ๘๒๐๐
            ๒๓๘๑. ถวายเนตร  เป็นชื่อพระพุทธรูปปางหนึ่ง เรียกว่า ปางถวายเนตร อยู่ในพระอิริยาบทยืน ยกพระหัตถ์น้อย  ๆ ลืมพระเนตรทั้งสองเต็มที่ ทอดพระเนตรดูต้นมหาโพธิพฤกษ์ ที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ พระหัตถ์ทั้งสองห้อยลงมาประสานทับกัน อยู่หน้าพระเพลา พระหัตถ์ขวาทับพระหัตถ์ซ้าย อยู่ในอาการสังวร
                    พระพุทธรูปปางนี้ มีตำนานว่า เมื่อพระพุทธเจ้าได้ตรัสรู้อนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ แล้ว ประทับเสวยวิมุติสุข อยู่ที่ร่มมหาโพธิพฤกษ์เจ็ดวัน แล้วเสด็จไปประทับยืนกลางแจ้ง ทางทิศอีสานของต้นมหาโพธิ์นั้น ทอดพระเนตรต้นมหาโพธิ์โดยไม่กระพริบพระเนตรถึงเจ็ดวัน สถานที่ที่เสด็จประทับยืนนั้น เป็นนิมิตมหามงคลเรียกว่า "อนิมิสเจดีย์"      ๑๓/ ๘๒๐๔
            ๒๓๘๒. ถัง ๑  เป็นชื่อราชวงศ์ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ของจีน ระหว่าง ๑๘๐๔ - ๑๗๐๓ ปี ก่อน พ.ศ. มีกษัตริย์พระองค์เดียวคือ พระเจ้าเงี้ยว (เหยา) ทรงปกครองประชาชนด้วยคุณธรรม เนื่องจากพระโอรสประพฤติพระองค์ไม่ดี พระเจ้าเงี้ยวจึงมอบตำแหน่งกษัตริย์ให้แก่ สุ่ง (ซุ่น) การกระทำอันเที่ยงธรรมของพระองค์ ในครั้งนั้นเป็นที่ยกย่องของอนุชนเป็นอย่างมาก     ๑๓/  ๘๒๐๕
            ๒๓๘๓. ถัง ๒  เป็นชื่อราชวงศ์หนึ่งของจีน ระหว่างปี พ.ศ.๑๑๖๑ - ๑๔๔๙  มีกษัติรย์ทั้งสิ้น ๒๐ พระองค์ พระเจ้าเกาโจ้ว (เกาจู่) ซึ่งเป็นปฐมกษัตริย์เดิมมีนามว่า ลีเจียง รับราชการในสมัยราชวงศ์ซุ้ย (สุย) เมื่อกษัตริย์สวรรคตได้รับยกย่องขึ้นเป็นกษัตริย์ สืบราชสมบัติแทนจึงเปลี่ยนราชวงศ์เป็นถัง มีเมืองเชียงอาน เป็นเมืองหลวง
                    ในสมัยราชวงศ์ถังนี้ ประเทศจีนมีความเจริญทางศิลปวิทยาการต่าง ๆ อย่างมาก ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากอินเดีย มีพระภิกษุจีนเดินทางไปศึกษาพระพุทธศาสนาที่อินเดีย และนำพระไตรปิฎกกลับมาแปลเป็นภาษาจีน ซึ่งเป็นการวางรากฐานอันมั่นคง แก่พระพุทธศาสนาในประเทศจีน นอกจากนี้ยังเป็นสมัยที่ศาสนาเต๋า ได้รับการยกย่องเชิดชู เสมอด้วยศาสนาอื่น
                    กษัตริย์พระองค์สุดท้ายของราชวงศ์ถังคือ พระเจ้าเจียวซวงตี่ถูกลอบปลงพระชนม์ในปี พ.ศ.๑๔๔๗ กษัตริย์องค์ใหม่ยังไม่เปลี่ยนราชวงศ์ จนถึงปี พ.ศ.๑๔๔๙      ๑๓/  ๘๒๐๖
            ๒๓๘๔. ถังซัมจั๋ง  เป็นสมญานามพระภิกษุจีนชื่อ หยวนจั้ง ในสมัยราชวงศ์ถัง คำว่า ซัม แปลว่า สาม คำว่า จั๋ง แปลว่า ปิฎก ซัมจั๋ง จึงแปลว่า "ไตรปิฎก"
                    พระถังซัมจั๋ง เกิดเมื่อปี พ.ศ.๑๑๓๙ ในสมัยราชวงศ์สุย เป็นชาวมณฑลเห่อหนัน เมื่อเยาว์วัยได้ติดตามพี่ชายคนที่สอง ซึ่งบวชเป็นพระภิกษุในเมืองลั่วหยังไปศึกษาธรรม เนื่องจากท่านเป็นคนฉลาดหลักแหลมเป็นพิเศษ จึงได้รับเลือกให้เป็นนาคหลวง บรรพชาเป็นสามเณรเมื่ออายุ ๑๓ ปี ท่านเป็นผู้แตกฉานในธรรม และมีความสามารถในการแสดงธรรมเป็นอย่างมาก จนเป็นที่ยกย่องจากพุทธบริษัทโดยทั่วไป เมื่อสิ้นราชวงศ์สุย และเปลี่ยนเป็นราชวงศ์ถังแล้ว ท่านรู้ว่าตนเองยังต้องใฝ่หาความรู้อีกมาก จึงตัดสินใจเดินทางไปแสวงธรรมในประเทศอินเดีย ได้ออกเดินทางเมื่อปี พ.ศ.๑๑๗๒
                    เมื่อท่านเดินทางไปถึงประเทศอินเดียแล้ว ได้ไปศึกษาที่วัดนาลันทา มีพระภิกษุชาวอินเดียผู้มีชื่อเสียงหลายรูป ในสมัยนั้นเป็นอาจารย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งท่านศีลภัทร ท่านได้ศึกษาอยู่เป็นเวลาสิบกว่าปี จึงเดินทางกลับประเทศจีน พร้อมทั้งนำพระไตรปิฎกฉบับภาษาสันสกฤตกลับมาด้วย ท่านเดินทางถึงเมืองหลวงของจีนคือ เมืองฉังอัน ในปี พ.ศ.๑๑๘๘
                    กษัตริย์จีนในสมัยนั้นคือ พระเจ้าถังไท่จง พระองค์ทรงเป็นปราชญ์ผู้เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา จึงทรงอุปถัมภ์การแปลพระไตรปิฎก จากภาษาสันสกฤตเป็นภาษาจีน ท่านได้รับความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญหลายฝ่าย ในด้านพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน และฝ่ายเถรวาท ในด้านภาษาสันสกฤตและด้านภาษาจีน พระเจ้าถังไท่จงได้ทรงอาราธนาพระถังซัมจั๋งให้เขียนบันทึกการเดินทางไปอินเดีย จึงปรากฎหนังสือเรื่อง ต้าถังซีวีจี้
                    เมื่อสิ้นรัชกาลพระเจ้าถึงไท่จง พระราชโอรสขึ้นครองราชย์ทรงพระนามว่า พระเจ้าถังเกาจง พระองค์ทรงรับอุปถัมภ์งานแปลพระไตรปิฎกต่อ พระถังซัมจั๋งซึ่งเป็นแม่กองในงานแปลนี้ ดำเนินงานต่อไปจนมรณภาพในปี พ.ศ.๑๒๐๗ ผลงานแปลที่ท่านสร้างไว้อย่างมากมายนี้ นับเป็นการวางรากฐานอันมั่นคง และทำให้พระพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน เจริญรุ่งเรืองในประเทศจีนในกาลต่อมา      ๑๓/ ๘๒๐๖
            ๒๓๘๕. ถั่ว  มีคำนิยามว่า "ถั่ว เป็นไม้จำพวกหนึ่งซึ่งใช้ฝัก หรือเมล็ดเป็นอาหาร" นอกจากนั้นยังหมายถึง การพนันชนิดหนึ่งที่ใช้เบี้ยแจง และเป็นชื่อขนมชนิดหนึ่งด้วย
                    โดยทั่ว ๆ ไปแล้ว ถั่ว หมายถึง พันธุ์พืชชนิดหนึ่ง ซึ่งมีลักษณะเป็นต้น หรือเป็นเถา มีฝัก (ผล) และเมล็ดใช้บริโภคเป็นอาหารได้ นอกจากนั้นยังมีประโยชน์ในทางอื่น ๆ ได้อีก เช่น เลี้ยงสัตว์ บำรุงดินในการกสิกรรม และเป็นไม้ประดับ
                    พืชในวงศ์ถั่ว มีหลายชนิดที่ไม่มีคำว่า ถั่วนำหน้า และมีอีกหลายชนิดที่ไม่อยู่ในพวกถั่ว หรือวงศ์ถั่ว แต่ก็มีคำว่า ถั่วนำหน้า
                    ลักษณะโดยทั่ว ๆ ไป คือ เป็นต้นไม้ใหญ่ก็มี เป็นไม้พุ่มเล็ก ๆ และไม้ล้มลุกก็มี ที่เป็นไม้เลื้อยเป็นเถาใหญ่และเถาเล็กก็มี
                    ถั่วชนิดต่าง ๆ ที่มีอยู่ในเมืองไทย มีอยู่ ๓๒ ชนิดด้วยกันได้แก่
                    ถั่วกินหัว (มีเรียกอีกหลายชื่อด้วยกันเช่น มันลาว มันแกงลาว มันแกว ละแวก ภาคกลางมักเรียกมันแกว)
                    ถั่วกระด้าง (ใช้เมล็ดแก่เป็นอาหารเช่น ถั่วขาว ถั่วดำเมล็ดเล็ก ถั่วแดง)
                    ถั่วขาว (ลักษณะเช่นเดียวกับถั่วฝักยาว)
                    ถั่วเขียว (ปลูกได้ในทุกสถานที่ ให้ผลเร็ว มีหลายพันธุ์ด้วยกัน)
                    ถั่วแขก (มีสองชนิด ฝักอ่อนใช้บริโภคเป็นผักสด)
                    ถั่วคร้า (ฝักอ่อนใช้บริโภคได้)
                    ถั่วจิงจ้อ (มีลักษณะคล้ายคลึงกับถั่วคร้ามาก)
                    ถั่วแดง (มีหลายชนิดด้วยกัน)
                    ถั่วดำ ถั่วคอ ถั่วทอง ถั่วบุ้ง ถั่วปี ถั่วแปบ ถั่วผี ถั่วฝักยาว ถั่วพุ่ม ถั่วพู ถั่วยาว ถั่วแระ ถั่วราชมาษ ถั่วโลมา ถั่วลิสง ถั่วลันเตา ถั่วลาย ถั่วเสี้ยนป่า ถั่วหอม ถั่วหลา ถั่วหัวช้าง ถั่วหรั่ง ถั่วเหลือง
                    สรุปได้ว่าพืชวงศ์ถั่ว นับตั้งแต่ราก ลำต้น ใบ ดอก ฝัก และเมล็ดให้คุณประโยชน์หลายประการ     ๑๓/ ๘๒๑๐
            ๒๓๘๖. ถ่าน - โค้กและหิน  ถ่านโค้กไม่เกิดในธรรมชาติ แต่ผลิตได้จากถ่านหิน โดยวิธีกลั่นแห้ง ในทำนองคล้ายคลึงกันกับวิธีเผาไม้ให้เป็นถ่านไม้
                    ถ่านโค้ก มีประโยชน์ใช้เป็นเชื้อเพลิงและลดออกซิเจนในการถลุงโลหะต่าง ๆ
                    ถ่านหิน เป็นเชื้อเพลิงธรรมชาติ ซึ่งเกิดจากการแปรรูปของพืชบนผิวโลกที่ถูกทับถมกันเป็นเวลานาน การแปรรูปเกิดจากเชื้อจุลินทรีย์ ความร้อน และความกดทำให้เนื้อไม้ซึ่งมีธาตุถ่าน ธาตุไฮโดรเจน และธาตุออกซิเจน เป็นส่วนประกอบสำคัญค่อย ๆ เปลี่ยนสภาพไปตามลำดับคือ ไม้ถ่านพีต ถ่านลิกไนต์ ถ่านบิทูมินัส ถ่านแอนทราไซต์
                    การที่ไม้จะแปรรูปไปเป็นถ่านหินชนิดไหนนั้นขึ้นอยู่กับระยะเวลาและอายุ ยิ่งนานยิ่งแปรรูปมาก ยิ่งถ่านหินมีอายุมากเท่าไรปริมาณของธาตุถ่านก็จะเพิ่มขึ้นเท่านั้น และปริมาณของสารระเหยก็จะลดลงตามส่วน
                    ในประเทศไทยเท่าที่สำรวจพบ มีแต่ถ่านหินชนิดลิกไนต์ที่แม่เมาะ จังหวัดลำปางและที่จังหวัดกระบี่ ลิกไนต์ที่ดีที่สุดปรากฎว่ามีอยู่ที่อำเภอลี้ จังหวัดเชียงใหม่  ๑๓/  ๘๒๒๙
            ๒๓๘๗. ถ่ายรูป  เป็นศิลปะและวิทยาศาสตร์ในการถ่ายทอดภาพ โดยอาศัยการทำปฏิกิริยาของแสงสว่างกับตัวยาเคมีบางชนิดที่ไวต่อแสงสว่าง และเคลือบลงบนวัสดุบางอย่างเช่น กระจก หรือสารจำพวกเซลลูลอส อาซิเตต เรียกว่าเยื่อไวแสง เมื่อตัวยานี้ได้รับแสงและนำไปล้างในน้ำยาสร้างภาพ จะก่อตัวขึ้นเป็นภาพตามความเข้มของแสงสว่างที่ได้รับจากการถ่าย
                    หลังจากลงน้ำยาสร้างภาพแล้ว เงินโปรไมต์ที่ไม่ได้รับจะละลายออกไป โดยสารละลายบางชนิดที่ไม่ละลายภาพเงินในโลหะ แต่ละลายเงินโบรไมต์เช่นไฮโป หลังจากนั้นภาพที่ปรากฎขึ้นก็จะคงทนถาวรอยู่เช่นนั้นตลอดไป เรียกน้ำยานี้ว่าน้ำยาคงสภาพ ภาพที่ปรากฎนั้นเรียกว่าเนกะตีฟคือส่วนสว่างที่ถูกถ่ายจะเป็นสีดำ และส่วนดำเป็นสีอ่อน
                    เมื่อต้องการภาพโปสิตีฟ ซึ่งเป็นภาพตรงความเป็นจริงก็จะต้องนำเนกะตีฟไปพิมพ์อีกครั้งหนึ่ง คือนำไปวางลงบนวัตถุไวแสงอีกชิ้นหนึ่ง เพื่อให้แสงผ่านเนกะตีฟไปยังวัตถุไวแสง และนำไปล้างในน้ำยาสร้างภาพและน้ำยาคงสภาพตามกรรมวิธี ก็จะได้ภาพโปสิตีฟตรงตามความจริง
                    ปัจจุบันมีวัสดุไวแสงประเภทเนกะตีฟ โปสิตีฟ และรีเวอร์เซิล (เมื่อนำไปล้างแล้วจะได้ภาพโปสิตีฟเลย)
                   การถ่ายรูปสี  ได้มีผู้ประดิษฐ์ฟีล์มสีโกดาโครมออกสู่ท้องตลาดในปี พ.ศ.๒๔๗๘ ฟีล์มสีชนิดนี้เป็นต้นแบบของฟีล์มชนิดต่าง ๆ ที่ใช้กันอยู่ปัจจุบัน ฟีล์มสีจะบันทึกแสงสีต่าง ๆ ลงบนเยื่อไวแสงสามชั้นด้วยกัน แต่ละชั้นจะรับแสงสีน้ำเงิน แสงสีเขียว และแสงสีแดงตามลำดับ เมื่อนำฟีล์มที่ถ่ายแล้วไปล้าง ตัวยาคู่สีในแต่ละชั้นของเยื่อไวแสงจะทำปฏิกิริยากับน้ำยาสร้างภาพสีเกิดเป็นสีย้อนทางเคมีขึ้น
                  การถ่ายรูปแบบโปลารอยด์  มีผู้คิดประดิษฐ์ขึ้น และนำออกเผยแพร่เป็นครั้งแรกในปี พ.ศ.๒๔๙๑ กล้องถ่ายรูปแบบนี้สามารถถ่ายและอัดรูปสำเร็จในตัวกล้อง ภายในเวลาไม่กี่วินาที ฟีล์มถ่ายรูปแบบโปลาลอยด์ประกอบด้วยเยื่อไวแสงสองชั้น และมีตัวยาเคมีบรรจุอยู่ในสิ่งห่อหุ้มตรงกลางระหว่างเยื่อไวแสงทั้งสองนั้น หลังจากถ่ายภาพแล้ว จะดึงฟีล์มส่วนหนึ่งออกมา ลูกกลิ้งในกล้องจะมีตัวยาเคมีให้แตกออก ตัวยามีลักษณะคล้ายวุ้น จะแผ่กระจายไปทั่วผิวหน้า ด้านเนกะตีฟและโปสิตีฟ และทำปฏิกิริยาเปลี่ยนเงินโปรไมด์ที่ได้รับแสงในเนกะตีฟเป็นภาพเงินโลหะ ภาพเงินโลหะนี้จะถูกถ่ายทอดลงบนกระดาษโพสิตีฟ
                    นอกจากนี้ยังมีฟีล์มถ่ายรูปโปลาลอยด์แบบภาพโปร่งใส และยังมีฟีล์มถ่ายรูปสีโปลารอยด์อีกด้วย ได้เริ่มผลิตออกจำหน่ายตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๐๖
                   การถ่ายรูปแบบสามมิติ  ศาสตราจารย์วีตสโตน ชาวอังกฤษ เป็นผู้คิดขึ้นในปี พ.ศ.๒๓๘๑ แต่เป็นการดูภาพแบบสะท้อนแสง ต่อมามีผู้ปรับปรุงให้ทันสมัย เช่นที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน     ๑๓/ ๘๒๓๒
            ๒๓๘๘. ถ้ำ  คือช่องที่เป็นโพรงลึกเข้าไปในที่ทึบ โดยมากเป็นภูเขาหรือหินใต้พื้นดินที่มีระดับสูง
                     ถ้ำในหินภูเขาไฟเกิดจากการที่ลาวาตอนที่ยังคงสภาพเป็นกึ่งของเหลวไหลออกไป จะทำให้เกิดเป็นโพรง หรือถ้ำขึ้น นอกจากนี้ ถ้ำยังปรากฎอยู่ตามหน้าผาของชายฝั่งทะเล ที่จมตัวลงเป็นถ้ำที่เกิดจากการกระทำของคลื่น อย่างไรก็ตามถ้ำขนาดใหญ่ และพบมากที่สุดได้แก่ ถ้าหินปูน
                  ถ้ำหินปูน  พบอยู่ในชั้นหินปูนที่หนามาก ๆ และต้องเป็นหินปูนที่มีเนื้อแน่น ซึ่งน้ำฝนจะไหลจำกัดอยู่เฉพาะตามระนาบชั้นหิน และตามรอยแยกในหิน นาน ๆ เข้าน้ำฝนซึ่งมีคาร์บอนไดออกไซด์ปนอยู่ จะค่อย ๆ ละลายหินตามแนวที่ผ่านให้เป็นช่องกว้างออกไปทุกที จนกระทั้งเป็นโพรงใหญ่       ๑๓/ ๘๒๔๑
            ๒๓๘๙. ถ้ำมอง  คือ ตู้สำหรับดูภาพยนต์ ถ้ำมองนั้นเป็นทั้งเครื่องฉาย และที่สำหรับดูภาพยนต์ พร้อมกันไปในตัว ดูได้ทีละคน โทมัส เอ เอดิสัน เป็นผู้ประดิษฐ์ถ้ำมองขึ้น เมื่อปี พ.ศ.๒๔๓๒         ๑๓/ ๘๒๔๓
            ๒๓๙๐. ถีบจักร - หนู  ส่วนมากหมายถึง หนูตัวเล็ก ๆ สีขาว ที่บางคนชอบเลี้ยงและทำเครื่องหมุนให้ถีบเล่น     ๑๓/ ๘๒๔๔
            ๒๓๙๑. ถือน้ำ  เป็นคำย่อมาจากคำว่า "ถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา"  ซึ่งเรียกในทางราชการว่า "พระราชพิธีศรีสัจปานกาล"  อันเป็นพระราชพิธีเกี่ยวด้วยเรื่อง ดื่มน้ำที่ถือว่าศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งได้ทำพิธีแช่งน้ำเสร็จแล้ว (ดู แช่งน้ำ - ลำดับที่ ๑๗๙๑ ประกอบ) เพื่อเป็นการสาบาน ยืนยันถึงความจงรักภักดีต่อพระเจ้าแผ่นดิน หน้าที่นั่ง
                    การถือน้ำ เป็นประเพณีที่มีมาแต่โบราณอย่างหนึ่งของไทย ถือว่าเป็นพระราชพิธีใหญ่ของแผ่นดิน กำหนดมีปีละสองครั้ง
                    พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ฯ ได้ทรงพระราชนิพนธ์ไว้ในหนังสือพระราชพิธีสิบสองเดือน เป็นใจความว่า การถือน้ำในกรุงเทพ ฯ มีห้าอย่างคือ
                    ๑. พระเจ้าแผ่นดิน แรกได้รับราชสมบัติต้องถือน้ำ
                    ๒. ผู้ที่ได้รับราชการอยู่แล้ว ต้องถือน้ำปีละสองครั้ง
                    ๓. ผู้ซึ่งแต่เมืองปัจจามิตร เข้ามาสู่พระบรมโพธิสมภารต้องถือน้ำ
                    ๔. ทหารผู้ซึ่งถืออาวุธอยู่เสมอ ต้องถือน้ำทุกเดือน
                    ๕. ผู้ซึ่งเป็นที่ปรึกษาราชการ ต้องถือน้ำพิเศษในเวลาแรกเข้ารับตำแหน่ง
                    ธรรมเนียมแต่เดิมมา พระเจ้าแผ่นดินมิได้เสวยน้ำพระพิพัฒน์สัตยาในพิธีด้วย เพิ่งมาเกิดธรรมเนียมในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ฯ      ๑๓/ ๘๒๔๕
            ๒๓๙๒. ถูปาหารหบุคคล  คือ บุคคลที่ควรนำกระดูกบรรจุสถูปไว้บูชา เมื่อว่าตามตำนานทางพระพุทธศาสนา บุคคลที่ได้ถือว่า ถุปาหารบุคคลนี้ได้แก่ บุคคลสี่จำพวกคือ พระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า พระอรหันต์ และพระเจ้าจักรพรรดิ์
                    ในชั้นเดิม การนำกระดูกบุคคลทั้งสี่จำพวก บรรจุสถูปไว้บุชานี้ นิยมสร้างไว้ในที่ชุมทางใหญ่สี่แห่ง บรรจบกันซึ่งเรียกว่า ทางใหญ่สี่แพร่ง เพื่อให้ผู้สัญจรไปมาจากสี่ทิศ ได้กราบไหว้สักการบูชา      ๑๓/ ๘๒๔๘
            ๒๓๙๓. ถุปาราม  เป็นชื่อพระเจดีย์เก่าแก่ของประเทศศรีลังกา ตั้งอยู่ในเมืองอนุราธบุรี สร้างขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าเทวานัมปิยดิษ เป็นเจดีย์ที่บรรจุพระบรมธาตุรากขวัญ (กระดูกไหปลาร้า) ข้างขวาของพระพุทธเจ้า      ๑๓/ ๘๒๔๙
            ๒๓๙๔. เถรขวาด  เป็นเถรในวรรณคดี เรื่องขุนช้างขุนแผน เป็นผู้ชำนาญในเรื่องเวทมนต์ คาถากฤตยาคม มีชื่อเสียงในการทำเสน่ห์ ฝังรูปฝังรอย มีอิทธิฤทธิ์สะเดาะโซ่ตรวนได้ ตลอดจนแปลงร่างเป็นนก เป็นจระเข้ และอื่น ๆ อีกได้เป็นอันมาก
                    ตามเรื่องมีว่า สร้อยฟ้า และศรีมาลา สองภรรยาของพระไวย เกิดความหึงหวงทะเลาะเบาะแว้งกัน นางสร้อยฟ้าจึงไปหาเถรขวาด ขอให้ช่วยทำเสน่ห์ให้ตน เพื่อพระไวยจะได้หลงรัก ขุนแผนรู้ความจึงกราบทูลพระพันวสา ถึงเรื่องพระไวยถูกทำเสน่ห์ พลายชุมพลน้องพระไวยอาสาขอจับผู้ทำเสน่ห์ จับเถรขวาดไว้ได้ แต่พอตกกลางคืน เถรขวาดก็สะเดาะโซ่ตรวนหลุดแล้ว แปลงตัวเป็นจระเข้หนีไป
                    พระพันวสาโปรดให้ชำระคดีความทำเสน่ห์ นางสร้อยฟ้าใส่ความศรีมาลาจึงให้พิสูจน์กันด้วยการลุยไฟ นางสร้อยฟ้าแพ้ นางศรีมาลาขอพระราชทานชีวิตนางไว้ แล้วนางจึงเดินทางกลับเชียงใหม่บ้านเกิด ได้พบกับเถรขวาดจึงกลับไปเชียงใหม่ด้วยกัน
                    ต่อมา เถรขวาดคิดแค้นพลายชุมพล  จึงแปลงกายเป็นแร้ง บินมุ่งไปอยุธยา พอถึงเมืองอ่างทองก็ร่อนลงแปลงเป็นจระเข้ใหญ่ ณ บ้านจระเข้ร้อง แล้วอาละวาดมาตามลำน้ำจนถึงอยุธยา พลายชุมพลอาสาปราบจระเข้เถรขวาด จับเถรขวาดได้ เถรขวาดถูกตัดสินให้ประหารชีวิต      ๑๓/ ๘๒๕๓
            ๒๓๙๕. เถรคาถา  เป็นคาถา (คำฉันท์ภาษาบาลี)  ที่พระเถระ มีพระสุภูติเถระ เป็นต้น กล่าวไว้คือ พระเถระแต่ละองค์ได้พิจารณาความสุขอันเกิดแต่อริยมรรค และความสุขในอริยผล ตามที่ตนได้ประสบแล้วกล่าวไว้ บางคาถาก็กล่าวเป็นอุทานวาจา  บางคาถาก็กล่าวด้วยอำนาจการพิจารณาผลสมาบัติ ที่เป็นธรรมเครื่องอยู่ของตน บางคาถาก็กล่าวเป็นคำถาม บางคาถาก็กล่าวสำแดงความแห่งพระศาสนา ในสมัยที่จะปรินิพพาน คาถาเหล่านั้นทั้งหมด เมื่อคราวทำสังคายนาพระธรรมวินัย พระธรรมสังคาหกาจารย์รวบรวมร้อยกรองไว้ โดยชื่อว่า "เถรคาถา"
                    เถรคาถานั้น มาในพระไตรปิฎก โดยนับเนื่องอยู่ในสุตตันตปิฎก ขุทกนิกาย และในองค์ ๙ ของพระพุทธสาสนาที่เรียกว่า "นวังคสัตถุศาสน์" คือ สุตตะ เคยยะ ไวยากรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ
                    ว่าโดยปริมาณ เถรคาถานี้มี ๒,๐๐๐ นับเป็นธรรมขันธ์      ๑๓/ ๘๒๕๗
            ๒๓๙๖. เถรวาท  คือ ลัทธิทักษิณนิกาย หรือนิกายฝ่ายใต้ ถือตามมติที่พระเถระพุทธสาวก ได้ทำสังคายนาไว้ ปัจจุบันคือ
ลัทธิพุทธสาสนาฝ่ายหินยาน ซึ่งได้ชื่อตามโวหารของลัทธิฝ่ายเหนือคือ อาจริยวาท หรือลัทธิมหายาน ในปัจจุบัน
                    นิกายเถรวาท เกิดขึ้นเมื่อคราวพระเถระพุทธสาวก กระทำทุติยสังคายนา เมื่อพระพุทธองค์เสด็จดับขันธปรินิพพาน ได้ประมาณ ๑๐๐ ปี  เนื่องจากมีภิกษุคณะหนึ่งเรียกกันว่าพวกวัชชบุตร อยู่ที่เมืองเวสาลี ได้แก้ไขพระวินัยบัญญัติเป็นวัตถุสิบประการ มีเลิกสิกขาบทที่ห้ามมิให้ฉันอาหารนอกเพลและห้ามมิให้รับทรัพย์เงินทองเป็นต้น พระยสเถระเป็นหัวหน้าพวกที่ไม่เห็นด้วย จึงนิมนต์พระมหาเถระผู้เป็นคณาจารย์อยู่สำนักอื่น ๆ มีพระสัพพกามีและพระเรวัตเป็นต้นกับคณะสงฆ์อีกเป็นอันมากมาประชุมกันที่เมืองเวสาลี วินิจฉัยวัตถุสิบประการของพวกถิกษุวัชชีบุตร เห็นพ้องกันว่าการแก้ไขพระวินัยนั้นไม่สมควรการถือพระวินัย จึงแตกต่างกันขึ้นเป็นสองลัทธิ ลัทธิที่พระสงฆ์พวกพระยสเถระถือได้ชื่อเรียกว่า "เถรวาท" ส่วนลัวทธิที่พระสงฆ์พวกวัชชีบุตรถือนั้นได้ชื่อว่า "อาจริยวาท" เพราะถือตามลัทธิอาจารย์แก้ไข
                    พระสงฆ์ฝ่ายข้างพระยสเถระได้พร้อมมกันทำสังคยนาพระธรรมวินัยที่เมืองเวสาลี เรียกในวตำนานว่า"ทุติยสังคายนา" ต่อมาพระสงฆ์ก็เกิดแตกต่างกันเป็นสองนิกาย พระสงฆ์ฝ่ายเถรวาทได้ชื่อเรียกว่า "สถวีระ" พระสงฆ์ฝ่ายอาจริยวาทได้ชื่อเรียกว่า "มหาสังฆิกะ" ฝ่ายสถวีระลงมาทางใต้ ฝ่ายมหาสังฆิกาขึ้นไปทางเหนือ ฝ่ายนี้เป็นมูลแห่งฝ่ายมหายาน  ๑๓/ ๘๒๖๐
           ๒๓๙๗. เถรีคาถา  เป็นคาถาที่พระธรรมสังคาหกาจารย์ แสดงอุทิศพระเถรีทั้งหลาย รวบรวมร้อยกรองไว้ มาในพระไตรปิฎกอยู่ในสุตตันตปิฎก ขุทกนิกาย ในลำดับเถรคาถา จัดเป็นนิบาตเดียวกับเถรคาถารวม ๑๖ นิบาต
            ๒๓๙๘. เถ้าแก่ (ดู เฒ่าแก่ - ลำดับที่ ๑๙๕๐)       ๑๓/ ๘๒๖๓
            ๒๓๙๙. เถาคัน  เป็นชื่อเรียกพันธุ์ไม้เลื้อยชนิดหนึ่ง ลำต้นเป็นเถามีมือสำหรับเกาะ ออกตรงข้ามกับก้านใบ ใบเป็นชนิดใบประกอบเรียงสลับกัน รูปใบเป็นรูปไข่ หรือรูปรี ดอกมีขนาดเล็กมากสีขาว ออกเป็นช่อกระจายตามง่ามใบ ผลรูปกรวยคว่ำ
                    พันธุ์ไม้นี้บางทีเรียกว่า เถาคันแดง เป็นสมุนไพร ใช้เถาเป็นยาแก้ลมวิงเวียน ขับเสมหะ ขับลม ฟอกโลหิต แก้ฟกช้ำ ใบนำมาอังไฟปิดฝี และถอนพิษปวดบวม   ๑๓/ ๘๒๖๓
           ๒๔๐๐. เถาดาน  เป็นโรคหนึ่ง ซึ่งเป็นลำแข็งอยู่ในท้อง ตามตำราแพทย์แผนโบราณเป็นโรคจำพวกกษัยชนิดหนึ่ง มีลักษณะตั้งขึ้นที่ยอดอกแข็งเหมือนแผ่นหิน ถ้าลามลงไปถึงท้องน้อยแล้ว ทำให้เจ็บปวดร้องครางอยู่ทั้งวันทั้งคืน ถูกความเย็นมิได้ ถูกความร้อนอาการค่อยสงบลงเล็กน้อย  แล้วกลับปวดต่อไปจนทำให้จุกเสียดแน่นหน้าอก บริโภคอาหารไม่ได้ ถ้าลามไปถึงหัวเหน่าเมื่อใด  เป็นโรคที่รักษาไม่ได้ ให้รีบรักษา แต่อย่างเป็นอ่อน ๆ อยู่นี้เรียกว่า กษัยดาน ถ้าเป็นกษัยเถา ทำให้เป็นเส้นพองแข็งขวางอยู่ที่หัวเหน่า เสียดไปตามชายโครงถึงยอดอก  ปวดขบในอกเสียงถึงลำคอ  บางทีทำให้อาเจียนเป็นนานรักษาไม่ได้ แก้ได้แต่เมื่อเป็นอ่อน ๆ อยู่
            ๒๔๐๑. เถาวัลย์  เป็นพันธุ์ไม้ที่เป็นเถาคือ ไม้เลื้อย คำภาษาพื้นเมืองของไทยเอาคำว่า เถาวัลย์ ไปประกอบกับคำอื่นใช้เรียกพันธุ์ไม้ต่าง ๆ หลายชนิด เช่น เถาวัลย์ย่านาง เถาวัลย์ยอดด้วน ฯลฯ            ๑๓/ ๘๒๖๕
            ๒๔๐๒. เถาวัลย์เปรียง - ต้น  เป็นชื่อเรียกพันธุ์ไม้ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นไม้เถาเลื้อย เป็นเถาเนื้อแข็งขนาดใหญ่ ยาวประมาณ ๓๐ เมตร มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๗ ซม. ไม่ผลัดใบ ใบเป็นใบประกอบยาว ๑๐ - ๑๕ ซม. ช่อดอกยาวประมาณ ๑๐ - ๓๐ ซม.  ออกตามง่ามใบ แต่ละช่อมีดอกเป็นจำนวนมาก ติดเป็นกระจุก ดอกคล้ายดอกถั่วขนาดเล็ก สีขาว หรือสีชมพูอ่อน
                    พันธุ์ไม้ชนิดนี้ทางจังหวัดนครราชสีมา เรียกว่า เครือตาปลา น้ำเลี้ยงภายในลำต้นใช้ทำยาเบื่อปลา รากใช้เป็นยาฆ่าแมลง เถาใช้เข้ายากลางบ้าน เช่น ยาแก้ปวดเมื่อย และยาขับปัสสาว    ๑๓/ ๘๒๖๕
            ๒๔๐๓.  เถิดเทิง หรือเทิ้งบ้อง  เป็นชื่อวงกลองยาว ซึ่งประกอบด้วยกลองยาวขนาดต่าง ๆ หลายลูก มีกลองเอกเป็นกลองนำหนึ่งลูก ต้องมีเครื่องให้จังหวะคือ ฉิ่ง กรับ ฉาบเล็ก และโหม่ง
                    การเล่นเถิดเทิง ต้องมีรำเข้าประกอบ นักเล่นกลองยาวในวงเถิดเทิง ส่วนมากเป็นชาย และมักแต่งตัวให้ละม้ายไปทางพม่าคือ นุ่งโสร่ง และโพกหัว หัวเป็นผ้าสีสันต่าง ๆ
                    กลองยาวเป็นกลองหน้าเดียว แต่ตีได้หลายเสียง จึงผสมวงเป็นวงเถิดเทิงได้อย่างน่าฟัง
                    วงเถิดเทิง มักใช้ตีเข้าขบวนแห่ ในงานที่ต้องการความครึกครื้นต่าง ๆ เช่น แห่นาคไปวัด แห่สงกรานต์ แห่กฐิน ผ้าป่า ชักพระ เหล่านี้เป็นต้น     ๑๓/ ๘๒๖๖
            ๒๔๐๔. เถิน  อำเภอ ขึ้น จ.ลำปาง ภูมิประเทศตอนกลาง และตอนใต้เป็นที่ราบลุ่ม ตอนเหนือ ตะวันออก และตะวันตก เป็นที่ดอนมีป่าทึบและภูเขา
                    อ.เถิน เดิมเป็นเมืองขึ้นนครเชียงใหม่ ต่อมายุบเป็นอำเภอ ขึ้น จ.ลำปาง    ๑๓/ ๘๒๗๑
            ๒๔๐๕. แถง - เมือง  อยู่ทางภาคตะวันตกของเวียดนามตอนเหนือ ปัจจุบันเรียกว่า เมืองเดียนเบียนฟู หลังสงครามโลกครั้งที่สอง กองทัพฝรั่งเศสได้ยึดเมืองนี้เป็นป้อมปราการสุดท้าย ก่อนที่รัฐบาลฝรั่งเศสจะยินยอมให้มีการเจรจา สงบศึกกับพวกเวียดมินห์ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๙๗
                    เมืองแถง เป็นเมืองที่มีภูเขาล้อมรอบ และมีแม่น้ำหลายสายผ่าน ภายในวงล้อมของภูเขาเป็นที่ราบ ทำมาได้อย่างกว้างขวาง ในสมัยก่อนเมืองแถงมีเมืองขึ้นถึง ๑๑ เมือง
                    ประวัติเมืองเริ่มเรื่องในทำนองนิยายว่า มีเทพบุตรเทพธิดา อย่างละห้าองค์ ตกลงกันว่าจะมาเอากำเนิดในโลกมนุษย์ จึงเข้าไปอยู่ในน้ำเต้า ผลน้ำเต้าลอยลงมาบนยอดเขาเรียกว่า เขาเต้าปุง แล้วเทพบุตร เทพธิดา ออกจากน้ำเต้าเป็นคู่ ๆ สี่คู่ที่ออกมาทีหลัง กลายเป็นบรรพบุรุษของ ไทย ลาว ฮ่อ และญวน ส่วนคู่แรกกลายเป็นบรรพบุรุษของพวกข่า เนื่องจากไม่ยอมอาบน้ำในบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์เหมือนสี่คู่หลัง
                    พวกไทยมีชื่อเรียกว่า ผู้ไทย เมื่อมีผู้คนมากขึ้น และกษัตริย์คือ ขุนลอคำ จึงพากันสร้างบ้านเรือนขึ้นที่บ้านสามหมื่น ขยายบ้านเมืองใหญ่โต มีชื่อว่า เมืองแถง เมื่อขุนลอคำสิ้นพระชนม์ ขุนบรม (ขุนบูลม ก็เรียก)  หรือพีล่อโก๊ะ ได้เป็นเจ้าเมืองแทน พระองค์เป็นกษัตริย์ที่มีอานุภาพมาก มีราชโอรสเจ็ดองค์ โปรดให้ไปสร้างเมืองใหม่หกองค์ ส่วนองค์สุดท้ายมีนามว่า เจ็ดเจือง โปรดให้อยู่เมืองแถง
                    ประวัติเมืองแถง ต่อจากขุนบรมลงมา ออกจะสับสนมาก สรุปว่าเป็นเชื้อสายขุนลอคำ ผลัดเปลี่ยนกันมาครองเมืองแถง แต่ความจริงนั้น เมืองแถงถูกเปลี่ยนมือไปมา ระหว่างไทย บ้าง ล้านช้าง บ้าง พม่า บ้าง ญวน บ้าง ตลอดเวลาหลายร้อยปี มาจนถึงปี พ.ศ.๒๔๑๙ ซึ่งเป็นสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ฯ จึงมีเรื่องว่า สิบสองจุไทย ขึ้นอยู่กับกรุงเทพ ฯ และเจ้าเมืองแถง ได้ราชทินนามว่า "พระสวามิภักดิสยามเขต"  ต่อมาเมืองแถงตกไปเป็นของญวน และต่อมาญวนได้ตกไปเป็นเมืองอาณานิคม ของฝรั่งเศสในสมัยรัชกาลที่ห้า ตามสนธิสัญญาระหว่างไทยกับฝรั่งเศส เมื่อปี พ.ศ.๒๔๓๖
            ๒๔๐๖. ไถ ๑ - ดาว  ดาวไถ เป็นหมู่ด่าวฤกษ์ ซึ่งปรากฎเด่นชัดบนท้องฟ้า และอาจเห็นได้จากทุกแห่งบนพื้นโลก มนุษย์ในโลกทุกแห่ง ได้สนใจสังเกตและเอาใจใส่หมู่ดาวนี้มาแต่สมัยโบราณ ในพื้นเพวัฒนธรรมไทยก็เรียกดาวหมู่นี้ว่า ดาวเต่า อีกชื่อหนึ่ง ดาวไถยังนับเป็นกนักษัตรที่ห้าชื่อ มฤคศิรฺษ ด้วย
            ๒๔๐๗. ไถ ๒  เป็นเครื่องมือกสิกรรมชนิดหนึ่ง มีคุณสมบัติสำคัญคือ การพลิกกลับหน้าดิน เพื่อให้ดินเหมาะแก่การเจริญเติบโตของพืช ไถเป็นเครื่องมือช่วยงานมนุษย์ ให้เตรียมดินได้รวดเร็วกว่าจอบ เพราะใช้แรงงานสัตว์ฉุดลาก
                    ในการไถเพื่อเตรียมดินเพาะปลูกพืชนั้น ยังแบ่งออกไปเป็นไถดะ และไถแปร ไถดะ เป็นการไถพลิกหน้าดินลง และเอาดินข้างล่างขึ้นมาตาก เป็นการกลบฆ่าวัชพืช เมื่อไถดะเสร็จแล้ว จะทิ้งช่วงเวลานานพอสมควรก็ไถอีกครั้ง หรือสองครั้ง การไถหลังการไถดะนี้ เรียกกันว่าไถแปร เพื่อฆ่าต้นอ่อนวัชพืช และย่อยดินให้ร่วนซุย การไถพรวนถือเป็นการไถแปรอย่างหนึ่ง
 
 

            ๒๔๐๘. ท พยัญชนะตัวที่ยี่สิบสามของพยัญชนะไทย  นับเป็นพวกอักษรต่ำเป็นตัวที่สี่ของวรรคสี่ ใช้เป็นตัวสะกดในแม่กด ในคำที่มาจากบาลี และสันสกฤต จัดเป็นพยัญชนะพวกอโฆษะคือ มีเสียงไม่ก้อง แต่ในด้านภาษาศาสตร์ เรามักจะพูดถึงเสียง ไม่ใช่ตัวอักษร ดังนั้น ท ในภาษาบาลี และสันสกฤต จึงจัดเป็นพยัญชนะพวกสิถิล - โฆษะ คือ มีเสียงเบาและก้อง
                     ท  เป็นพยัญชนะเกิดจากฐานฟัน เรียกว่า ทันตชะ เมื่อประสมกับ ร จะออกเสียงเป็น ท และ ซ (ที่เรียกว่า อักษรควบไม่แท้) ก็ได้
            ๒๔๐๙. ทนายความ  ๑. ได้แก่ ผู้ที่จดทะเบียนและรับใบอนุญาตจากเนติบัณฑิตยสภา ให้มีสิทธิว่าความในศาล ทนายความแบ่งเป็นสองชั้นคือ ทนายความชั้นหนึ่ง และทนายความชั้นสอง ทนายความชั้นหนึ่ง มีสิทธิว่าความในศาลทั่วราชอาณาจักร ทนายความชั้นสอง มีสิทธิว่าความในศาลในเขตจังหวัดรวมสิบจังหวัด ตามที่ระบุไว้ในใบอนุญาต และมีสิทธิว่าความในศาลอุทธรณ์ และศาลฎีกา เฉพาะคดีที่ศาลชั้นต้นในเขตจังหวัดดังกล่าว ได้พิพากษาหรือสั่ง และมีสิทธิตามประเด็นไปว่าความในศาลอื่นได้ด้วย
                    ๒. เมื่อบุคคลมีข้อพิพาทไม่ว่าจะเป็นในทางอาญา หรือทางแพ่งเกิดขึ้นก็ดีหรือไม่มีข้อพิพาท แต่มีความประสงค์จะใช้สิทธิทางศาล เช่น จะยื่นคำร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตาย เป็นต้นก็ดี แต่บุคคลนั้นไม่มีความรู้กฎหมาย จึงไม่สามารถเขียนคำฟ้อง คำให้การ หรือคำร้อง หรือซักถามพยานในศาลให้ถูกต้อง ตามที่กฎหมายต้องการได้ จึงอาจแต่งตั้งผู้ที่มีความรู้ ความชำนาญในทางกฎหมายที่ได้จดทะเบียน และรับใบอนุญาตจากเนติบัณฑิตยสภา ให้มีสิทธิว่าความในศาลได้ ซึ่งเรียกกันว่า ทนายความ นั้นให้ดำเนินคดีแทนตน    ๑๓/  ๘๒๘๕
            ๒๔๑๐. ทบวงการเมือง  คือ ทบวงและกรมในรัฐบาล เทศาภิบาลปกครองท้องที่ และประชาบาล ทั้งหลาย
                    ๑. กระทรวงและกรมในรัฐบาล อยู่ในความหมายเป็น "ราชการส่วนกลาง"
                    ๒. เทศาภิบาลปกครองท้องที่ ปัจจุบันอยู่ในความหมายเป็น "ราชการส่วนภูมิภาค"
                    ๓. ประชาบาลทั้งหลาย ปัจจุบันอยู่ในความหมายเป็น "ราชการส่วนท้องถิ่น"     ๑๓/  ๘๒๙๔
            ๒๔๑๑. ทมิฬ  เป็นชนชาติทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของอินเดีย ต่อจากแคว้นอันธระ ตั้งแต่แคว้นมัทราช ลงไปตามชายฝั่งทะเล ที่เรียกว่า โจฬมณฑล จนสุดใต้ของอินเดียที่เรียกว่า แหลมกุมารี และตอนเหนือของเกาะลังกาด้วย
                    โดยเหตุที่ทมิฬเป็นชาติที่มีความเจริญยิ่งกว่าพวกอื่นในฝ่ายใต้ของพวกอินเดียด้วยกัน บางทีก็ใช้คำทมิฬเป็นชื่อรวม สำหรับเรียกชนชาติอินเดียตอนใต้ทั้งหมด ชาติทมิฬเป็นชนชาติที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับประเทศต่าง ๆ ในภาคเอเซียอาคเนย์ มาแต่โบราณ เหตุนี้วัฒนธรรมอินเดียที่เข้ามาสู่ดินแดนเหล่านี้ จึงมีอยู่มากที่มาจากทมิฬ ราชวงศ์ปัลลวะซึ่งมาเกี่ยวข้องกับศิลปะ มีสถาปัตยกรรม เป็นต้น ในประเทศเขมรสมัยโบราณ ก็เป็นราชวงศ์ทมิฬ
                    ภาษาทมิฬ เป็นภาษาที่รุ่งเรืองมานาน มีวรรณคดีที่สำคัญอยู่มาก ยกเว้นวรรณคดีในภาษาสันสกฤตแล้ว ก็ไม่มีภาษาใดในอินเดียจะมีวรรณคดีเป็นจำนวนเท่าเทียมของทมิฬได้
                    ชาวทมิฬ มีอยู่ในประเทศไทย อินโดนิเซีย (ชวามลายู)  และมาเลเซีย  โดยมากเป็นคนชั้นกรรมกร เฉพาะพวกนี้เรียกว่า เป็นแขกกลิงค์      ๑๓/  ๘๒๙๗
            ๒๔๑๒. ทยอย  เป็นชื่อเพลงประเภทหนึ่ง ที่ใช้บรรเลงในวงดนตรีไทย มีความหมายเป็นการแสดงความเศร้าโศก ในเวลาเดินทาง อาจใช้บรรเลงเป็นเพลง "หน้าพาทย์" หรือ "เพลงเรื่อง"  หรือ "เพลงรับร้อง"  ที่เรียกกันว่า "ส่งเสภา" ก็ได้
                    เพลงที่ใช้เป็นหน้าพาทย์ ประกอบอากัปกิริยาของตัวโขน ละคร นั้น มีชื่อว่า ทยอย
                    ส่วนคำว่า " เพลงเรื่องทยอย" นั้น เป็นชื่อของเพลงอีกประเภทหนึ่ง ที่เรียกกันว่า "เพลงเรื่อง"  เพลงประเภทนี้ประกอบด้วยเพลงหลาย ๆ เพลง ซึ่งมีลักษณะอย่างเดียวกัน หรือใกล้เคียงกันนำมาร้อยกรองเข้าเป็นเรื่อง ส่วนมากก็จะนำเอาชื่อของเพลงแรก ในเรื่องนั้นมาเป็นชื่อของเพลงเรื่องดังกล่าว เช่น "เพลงเรื่องทยอย" ก็ขึ้นต้นด้วย เพลง "ทยอย" แล้วต่อด้วยเพลงอื่น ๆ ซึ่งเป็นลักษณะเศร้า และเย็น เช่นเดียวกับเพลงทยอย    ๑๓/ ๘๒๙๘
           ๒๔๑๓. ทรงกระทียม  เป็นชื่อเรียกพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่งในวงศ์กก เป็นไม้ล้มลุกขึ้นเป็นกระจุก ตามหนอง บึง ที่มีน้ำสะอาด ในที่โล่งทั่วไป สูง ๔๐ - ๑๒๐ ซม. ลำต้นเป็นหลอดกลวง ภายในมีผนังกั้นเป็นปล้อง ๆ ไม่มีใบ มีกาบบาง ๆ หุ้มที่โคนของลำต้น ดอกเป็นช่อยาว ๑ - ๒ ซม.  เกิดที่ปลายสุดของลำต้น ช่อดอกตั้งตรงในแนวเดียวกับลำต้น ตามปลายรากที่อยู่ใต้ดิน มีหัวซึ่งเป็นที่สะสมอาหาร รูปร่างคล้ายแห้ว เป็นอาหารรสอร่อย บริโภคได้ทั้งสด ๆ และทำให้สุกแล้ว      ๑๓/  ๘๓๐๐
            ๒๔๑๔. ทรงธรรม - สมเด็จพระเจ้า  เป็นพระเจ้าแผ่นดินกรุงศรีอยุธยา องค์ที่ ๒๑ ประสูติเมื่อปี พ.ศ.๒๑๓๔ ทรงเป็นพระราชโอรสของสมเด็จพระเอกาทศรถ ที่ประสูติแต่พระสนม เมื่อเสวยราชย์แล้วทรงพระนามว่า "สมเด็จพระอินทราชาธิราช" แต่อาจเนื่องมาจากก่อนเสวยราชย์ ได้ทรงผนวชเป็นพระภิกษุอยู่ และในระหว่างครองราชย์ พระองค์ได้ทรงทำนำบำรุงบ้านเมือง และการศาสนามาก ทั้งได้พบรอยพระพุทธบาทที่เมืองสระบุรีอีกด้วย ประชาชนจึงได้ถวายพระนามเป็นการยกย่องว่า "สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม"  พระองค์เสด็จสวรรคตเมื่อปี พ.ศ.๒๑๗๑ ครองราชย์ได้ ๑๙ ปี
                  ทหารญี่ปุ่นขบถ  สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม ครองราชย์ได้ไม่นานกำลังทหารญี่ปุ่น ที่เคยอยู่ใต้บังคับบัญชาของออกญากรมนายไวย ได้รวบรวมกำลังประมาณ ๑๘๐ คน ยกจู่โจมเข้าไปในพระราชวัง จับสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมไว้ แต่เมื่อเห็นกองทหารกรุงศรีอยุธยารวบรวมกำลังกัน  เตรียมจะขับไล่พวกตน  จึงลงเรือสำเภาล่องลงไปจากกรุงศรีอยุธยา  และได้นำพระสงฆ์สี่รูปไว้เป็นตัวประกัน  ระหว่างทางได้ขึ้นปล้นบ้านริมแม่น้ำ แล้วไปยึดเมืองเพชรบุรีไว้ และขึ้นครองเมืองอยู่หนึ่งปีเต็ม
                    ต่อมา สมเด็จพระเจ้าทรงธรรมส่งกองทหารออกไปขับไล่ได้ในปี พ.ศ.๒๑๕๔ แต่พวกญี่ปุ่นกลับมายึดเมืองบางกอก (ต่อมาเรียก เมืองธนบุรี)  สมเด็จพระเจ้าทรงธรรมโปรดให้ชาวญี่ปุ่นในกรุงศรีอยุธยา  ออกไปเจรจาให้พวกที่ยึดบางกอกอยู่ออกไปได้
                  การสงคราม  ในรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม กรุงศรีอยุธยาต้องทำสงครามถึงห้าครั้งด้วยกันคือ
                        ๑. การขับไล่กองทัพล้านช้าง พ.ศ.๒๑๕๕  ในระหว่างที่พวกชาวญี่ปุ่นได้จับกุมสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม พระเจ้ากรุงล้านช้างทราบข่าว จึงยกทัพเข้ามานัยว่าจะมาช่วยขับไล่พวกญี่ปุ่นออกไป ได้เคลื่อนทัพมาดูชั้นเชิงอยู่ที่เมืองละโว้ (ลพบุรี)  ถึงสี่เดือน เมื่อทราบว่าเหตุการณ์ภายในกรุงศรีอยุธยาสงบลงแล้ว จึงทรงส่งราชทูตเชิญพระราชสาสน์ มาถวายสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม มีความว่าที่ยกทัพลงมาครั้งนี้ก็เพื่อจะช่วยขับไล่พวกญี่ปุ่น แต่สมเด็จพระเจ้าทรงธรรมไม่ทรงเชื่อ จึงทรงเคลื่อนทัพจากพระนครไปยังเมืองละโว้ แต่กองทัพล้านช้างได้ชิงถอยหนีไปก่อนแล้วถึงสี่วัน จึงทรงส่งกองทหารออกไล่ติดตามไปทัน แล้วเข้าโจมตีทัพล้านช้างแตกกลับไป
                        ๒. การแย่งเมืองทวาย พ.ศ.๒๑๕๖  พระเจ้าอังวะ ยกกองทัพมีกำลัง ๔๐,๐๐๐ มาตีเมืองทวายได้ และยกทัพเลยลงมาจะตีเมืองตะนาวศรี แต่เมื่อพบกองทัพไทยสองกองทัพ ตั้งสกัดอยู่ที่ท่าจะข้ามไปเมืองตะนาวศรีก็ชะงักอยู่ พอดีถูกกองทัพพระยาสวรรคโลก กับกองทัพพระยาพิไชย ยกอ้อมมาล้อมด้านหลัง พระเจ้าอังวะจึงถอยหนีไปยังเมืองเมาะตะมะ
                        ๓. การเสียเมืองเชียงใหม่ให้กับพม่า พ.ศ.๒๑๕๘  พระเจ้าอังวะพักพลอยู่ที่เมาะตะมะได้ไม่นาน ก็ทรงทราบข่าวว่า เมืองเชียงใหม่ได้เกิดความไม่เรียบร้อยขึ้นภายใน ทรงเห็นว่าชาวเชียงใหม่คงจะแตกกันเป็นสองฝ่าย จึงยกทัพจากเมืองเมาะตะมะไปยังเมืองเชียงใหม่ ในปลายปี พ.ศ.๒๑๕๗ เมื่อยกมาถึงเมืองลำพูน ทรงทราบว่า พระเจ้าเชียงใหม่ได้กวาดต้อนผู้คนไปตั้งมั่นอยู่ในเมืองลำปาง จึงยกทัพติดตามไปล้อมเมืองไว้ ชาวเมืองเชียงใหม่และลำปางรักษาเมืองอยู่ได้นาน จนกองทัพพม่าขาดเสบียง เกือบจะถอยทัพกลับ พอดีพระยาน่านคุมเสบียงมาส่งทัน และพระเจ้าเชียงใหม่พิราลัยลง ชาวเมืองจึงยอมอ่อนน้อมแก่พม่า พระเจ้าอังวะตั้งให้พระยาน่าน เป็นพระเจ้าเชียงใหม่ ต่อมาไทยกับพม่าได้ทำสัญญาเลิกสงครามต่อกันในปีต่อมา ในสัญญานั้น มีข้อความสำคัญว่า เมืองเชียงใหม่เป็นของไทย และเมืองเมาะตะมะเป็นของพม่า
                        ๔. การสงครามกับเขมร พ.ศ.๒๑๖๔  ในปี พ.ศ.๒๑๖๒ สมเด็จพระไชยเชษฐา กษัตริย์เขมรองค์ใหม่ ได้ย้ายราชธานีไปอยู่ที่เมืองอุดมลือไชย ทรงคิดแข็งเมืองไม่ยอมส่งเครื่องราชบรรณาการแก่ไทย สมเด็จพระเจ้าทรงธรรมทรงให้เตรียมกองทัพบก และกองทัพเรือไปตีเขมร กองทัพเรือขาดเสบียงและน้ำต้องถอยกลับก่อน สมเด็จพระไชยเชษฐายกทัพเข้าโจมตีทัพบกไทยแตก กรุงศรีอยุธยาต้องปล่อยให้เขมรเป็นอิสระภาพ อยู่ตลอดรัชกาลของพระองค์
                        ๕. สงครามเสียเมืองทวาย พ.ศ.๒๑๖๕  พม่าส่งกองทัพมาตีเมืองทวาย ทางกรุงศรีอยุธยาส่งกองทัพไปป้องกันไม่ทัน จึงเสียเมือง
                  ด้านสังคมและวัฒนธรรม  สมเด็จพระเจ้าทรงธรรมได้ทรงดำรงตำแหน่งศาสนูปถัมภกทุกศาสนา ที่มีผู้นำเข้ามาในพระราชอาณาจักรตามพระราชประเพณี เฉพาะพระพุทธศาสนาได้ทรงส่งเสริมไว้หลายอย่างคือ ในปี พ.ศ.๒๑๕๖ โปรดให้ชักชลอพระมงคลบพิตรจากที่ตั้งเดิม ด้านทิศตะวันออกของพระราชวัง มาไว้ด้านตะวันตกแล้วสร้างพระมณฑปขึ้นครอบ และในปี พ.ศ.๒๑๖๑ มีผู้พบรอยพระพุทธบาทอยู่บนไหล่เขาสุวรรณบรรพต แขวงเมืองสระบุรี จึงทรงถวายที่ดินเป็นพุทธมณฑล กว้าง ๑ โยชน์ โดยรอบพระพุทธบาท
                    นอกจากนั้น ยังโปรดให้แต่งมหาชาติคำหลวงและทรงสร้างพระไตรปิฎกขึ้นไว้
            ๒๔๑๕. ทรงบาดาล  เป็นไม้พุ่มขนาดใหญ่ ใบเป็นใบประกอบ ยาว ๑๐ - ๓๐ ซม. ดอกเป็นช่อ ๆ ยาว ๖ - ๑๓ ซม. ออกตามง่ามใบใกล้ยอด ฝักแบน ยาว ๑๐ - ๑๕ ซม.    ๑๓/  ๘๓๑๓
            ๒๔๑๖.ทรงประพาส ๑  ชื่อฉลองพระองค์มีรูปเป็นเสื้อกั๊ก มีชายคู่กับ "พระกรน้อย" ซึ่งเป็นเสื้อชั้นในที่แขนต่อแถบรัด มีสายรัดกับฉลองพระองค์ทรงประพาส       ๑๓/  ๘๓๑๔
            ๒๔๑๗. ทรงประพาส ๒  เป็นชื่อหมวก เครื่องยศรูปเป็นกลีบ ๆ มีชายปกข้างและหลัง    ๑๓/ ๘๓๑๕
            ๒๔๑๘. ทรพา  เป็นพญากาสร (กระบือ)  สีสำลาน (สีเหลืองปนแดง)  ในเรื่องรามเกียรติ์ ว่าเดิมเป็นยักษ์ชื่อ นนทการ นายทวารเขาไกรลาสของพระอิศวร เห็นนางอัปสรชื่อ มาลี ในสวนดอกไม้สวรรค์ เกิดความปฎิพัทธ์เด็ดดอกไม้ปาไปยังตัวนาง เป็นเชิงเกี้ยว นางมาลีตกใจนำความไปฟ้องพระอิศวร พระองค์ทรงกริ้วจึงสาปให้เป็นกระบือชื่อ ทรพา เมื่อใดมีลูกชื่อ ทรพี และถูกลูกฆ่าแล้ว จึงพ้นสาป กลับไปเป็นนายทวารดังเดิม
                    เมื่อเป็นกระบือทรพาแล้ว ถ้ามีลูกออกมาเป็นตัวผู้ ก็ฆ่าเสียเพราะเกรงจะมาฆ่าพ่อ คราวหนึ่งนางกระบือชื่อนีลาหนีไปตกลูกในถ้ำเป็นตัวผู้ จึงออกปากฝากฝังเทวดาในถ้ำแล้วกลับไป เทวดาช่วยกันเลี้ยงรักษาเขาข้างละองค์  ขาข้างละองค์ และให้ชื่อทรพี ครั้นเจริญวัยทรพีไปถ้าพ่อรบ ทรพาแพ้ถูกทรพีขวิดตาย    ๑๓/
           ๒๔๑๙. ทรพิษ - ไข้  เกิดจากไวรัสพวกหนึ่ง เชื้อพวกนี้อาจพบในน้ำเหลืองหรือหนองตามผิวหนังของผู้เป็นโรค และพบในน้ำมูกน้ำลายของผู้เป็นโรค โรคจะเกิดขึ้นหลังจากรับเชื้อราว ๘ - ๑๒ วัน เมื่อเริ่มต้นเป็นโรคจะปวดศีรษะ ไข้สูงมาก หน้าแดง หนาวสั่น ปวดตามแขนขาและหลัง กระสับกระส่าย อ่อนเพลีย เพ้อ จนอาจมีชักและหมดสติ
                    ในวันที่สอง จะมีผื่นขึ้นเป็นจุดแดงบริเวณหน้าท้องและหน้าขา ลักษณะคล้ายกับผื่นหัด วันที่สาม สี่ จะเกิดเม็ดพองใสทั้งตัว และจะค่อย ๆ ขุ่นเข้า ไข้ลดลงบ้าง แต่จะกลับสูงขึ้นเมื่อมีพวกเชื้อหนองต่างๆ แทรกลงไป ต่อมน้ำเหลืองตามที่ต่าง ๆ จะโตบวมและอักเสบด้วย
                   ในวันที่แปด เม็ดผื่นพวกนี้จะขึ้นเต็มหมดทั้งตัวแล้วจะค่อย ๆ ฝ่อลงไปและตกสะเก็ดแห้งร่วงไปหมดใน ๑๐ - ๑๔ วัน เมื่อหายแล้วมักจะเหลือเป็นแผลเป็นตามตัวและใบหน้า ถ้าฝีนั้นขึ้นที่ตาดำจะทำให้ตาบอด
                   คนไข้ตายเพราะโรคนี้ ส่วนมากมักจะเกิดจากโรคแทรกเช่น ปอดบวม ไตอักเสบ และเลือดเป็นพิษ ยังไม่มียาใดที่รักษาโรคนี้ได้โดยตรง การรักษาส่วนมากคือระวังรักษา รักษาโรคแทรกและรักษาตามอาการ
                   การป้องกันคือ ปลูกฝีป้องกันไข้ทรพิษ การปลูกฝีในประเทศไทยเริ่มเมื่อปี พ.ศ.๒๓๘๓ โดยนายแพทย์ แดนบีช บรัดเลย์ ทุกคนควรปลูกฝีซ้ำทุกระยะ ๕ ปี ในระหว่างที่เกิดมีผู้ป่วยเป็นไข้ทรพิษหรือไข้ทรพิษระบาด ควรปลูกฝีทุกครั้งไป สำหรับเด็กทารกนั้นควรได้ปลูกฝีครั้งแรกก่อนอายุหกเดือน ๑๓/ ๘๓๑๘
          ๒๔๒๐. ทรพี เป็นลูกของทรพาและนางกระบือชื่อนีลา เมื่อเกิดแม่กระบือพาไปเกิดในถ้ำแก้วสุรกานต์ แล้วฝากฝังให้เทวดาเลี้ยงไว้ในถ้ำ ครั้นเติบใหญ่ขึ้นมีความฮึกเหิมอหังการเที่ยวเสี่ยวขวิดหินผาคอยวัดตีนพ่อ ครั้นเห็นว่าตีนโตเท่าพ่อแล้ว ก็ไปท้าพ่อให้มาขวิดกัน ได้ฆ่าพ่อแล้วกำเริบฤทธิ์ ไปท้าเทวดาที่เขาหิมาลัย ที่เขาเบญจกูฏ ท้าพระสมุทร จนไปถึงท้าพระอิศวร พระองค์บอกให้ไปสู้กับพยาพาลีก่อน แล้วให้ไปเกิดเป็นลูกพญาขร ชื่อมังกรกัณฐ์ให้ตายด้วยศรพระราม เมื่อทรพีไปรบกับพาลีก็ได้รับผลตามคำสาปของพระอิศวรทุกประการ   ๑๓/ ๓๒๒
            ๒๔๒๑. ทรัพย์  คำว่า "ทรัพย์" ที่บัญญัติไว้ในกฎหมายหมายถึงวัตถุที่มีรูปร่าง ซึ่งอาจมีราคาได้และอาจถือเอาได้ และกฎหมายบัญญัติว่า "ทรัพย์สินนั้นท่านหมายความทั้งทรัพย์ทั้งวัตถุไม่มีรูปร่าง ซึ่งอาจมีราคาได้และถือเอาได้"  จากบทบัญญัติดังกล่าวจะเห็นได้ว่าทรัพย์เป็นส่วนหนึ่งของทรัพย์สิน    ๑๓/ ๘๓๒๔
            ๒๔๒๒. ทรัพย์สิทธิ  หมายถึง สิทธิที่มีวัตถุแห่งสิทธิเป็นทรัพย์สิน หรือสิทธิที่มนุษย์ มีอยู่เหนือทรัพย์สิน เป็นสิทธิที่จะบังคับเอาแต่ตัวทรัพย์สินได้โดยตรง เช่นกรรมสิทธิ์ สิทธิครอบครอง ภารจะยอม สิทธิอาศัย สิทธิเก็บกิน สิทธิเหนือพื้นดิน สิทธิจำนอง สิทธิจำนำ สิทธิยึดหน่วง ลิขสิทธิ์ เป็นต้น
                    ทรัพย์สิทธิ เป็นสิทธิที่ใช้ยันแก่บุคคลได้ทั่วไป ฉะนั้นทรัพย์สิทธิจึงก่อตั้งขึ้นได้ก็แต่โดยอาศัย อำนาจของกฎหมายเท่านั้น       ๑๓/  ๘๓๒๖
            ๒๔๒๓. ทรัพย์สิน  หมายความถึง วัตถุที่มีรูปร่างก็ได้ หรือไม่มีรูปร่างก็ได้ ซึ่งอาจมีราคาได้และอาจถือเอาได้ ฉะนั้นเมื่อกล่าวคำว่าทรัพย์สินย่อมหมายความรวมถึงคำว่าทรัพย์ด้วย
                    ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แบ่งทรัพย์สินออกเป็นแปดประเภทด้วยกันคือ อสังหาริมทรัพย์ สังหาริมทรัพย์ สังกมะทรัพย์ อสังกมะทรัพย์ โภคยทรัพย์ ทรัพย์แบ่งได้ ทรัพย์แบ่งไม่ได้ และทรัพย์นอกพาณิชย์         ๑๓/ ๘๓๒๘
            ๒๔๒๔. ทรัพยากร  ได้แก่ วัตถุดิบจากธรรมชาติที่เป็นประโยชน์แก่ มนุษย์ จะต้องเป็นสิ่งต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับโลก มหาสมุทร และอากาศ อาจจะต้องมีความสำคัญต่อเศรษฐกิจด้วย จึงเป็นทรัพยากร โดยปรกติสิ่งที่จะถือเป็นทรัพยากรจะต้องอยู่ในหลักใหญ่ ๆ ดังนี้คือ
                    ๑. ต้องเป็นสิ่งที่มนุษย์สามารถนำสิ่งนั้นมาใช้ได้โดยตรง หรือปรับปรุงเพื่อนำมาใช้ได้โดยง่าย เช่นน้ำ
                    ๒. ต้องเป็นสิ่งที่มนุษย์นำมาพัฒนาให้เกิดประโยชน์ และใช้ได้อย่างสะดวกและเพียงพอ
                    ๓. ทรัพยากรนั้นต้องมีอยู่เพียงพอที่จะนำไปใช้ได้ โดยลงทุนไม่มากเกินไปนัก
                    ทรัพยากรมีได้ทั้งทรัพยากรมนุษย์กับทรัพยากรกายภาพ    ๑๓/ ๘๓๓๐
            ๒๔๒๕. ทรัมโบน  เป็นชื่อแตรประเภทหนึ่ง มีอยู่สองชนิดคือ เตเนอร์ทรัมโบนกับเบสทรัมโบน ทรัมโบนทั้งสองชนิดนี้มีรูปร่างคล้ายคลึงกัน ต่างกันที่เบสทรัมโบนมีขนาดใหญ่กว่า และมีเสียงต่ำกว่าเท่านั้น
                    ทรัมโบนมีกำเนิดมาจากแตรโบราณสองชนิด เมื่อได้ปรับปรุงแตรทรัมโบนให้ดีขึ้นแล้ว ก็ได้นำมาใช้ในการแสดงอุปรากร ในราวปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๓ ก่อน ต่อจากนั้นก็ได้นำมาใช้ในวงดุริยางค์และใช้กันอยู่เป็นประจำในวงแจซและวงโยธวาทิตจนทุกวันนี้
                    นอกจากทรัมโบนสองชนิดดังกล่าวแล้ว ในปัจจุบันยังมีทรัมโบนอีกชนิดหนึ่งที่นิยมใช้กันอยู่ในวงดุริยางค์คือทรัมโบนลูกผสมระหว่างเตเนอร์กับเบส ซึ่งเรียกว่า "เตรเนอร์ เบสทรัมโบน"      ๑๓/ ๘๓๓๒
            ๒๔๒๖. ทรัมเป็ต  เป็นแตรประเภทหนึ่งซึ่งใช้กันมานานมาก แตรชนิดนี้มีเสียงแหลม ในสมัยโบารณถือว่าแตรชนิดนี้เป็นของสูง หรือนักรบชั้นแม่ทัพเท่านั้น สามัญชนธรรมดาจะมีแตรทรัมเป็ตไม่ได้
                    โดยที่แตรทรัมเป็ตมีเสียงแหลมใส และในสมัยโบราณนิยมใช้เป่าในการรบทัพจับศึก เป็นการปลุกใจให้มีความองอาจกล้าหาญ นอกจากนั้นยังใช้เป่านำขบวนเสด็จ ฯ ตลอดจนเป่าในงานพิธีต่าง ๆ ที่เป็นการโอ่อ่าหรูหรา
                    ยังมีทรัมเป็ตอีกชนิดหนึ่ง เรียกว่า "ฟันฟาร์ ทรัมเป็ต" แตรชนิดนี้มีเสียงสูงมาก แตรชนิดนี้มีหลายชนิด    ๑๓/ ๘๓๓๔
            ๒๔๒๗. ทราย ๑ - ดิน  เป็นดินชนิดหนึ่ง ซึ่งมีเนื้อดินหยาบ ดินชนิดนี้ต้องมีส่วนผสมของทรายปนอยู่อย่างน้อย ร้อยละเจ็ดสิบ มีลักษณะเป็นดินร่วน น้ำซึมผ่านได้งาย อากาศผ่านเข้าออกได้สะดวก เมื่อถูกน้ำจะไม่เหนียว เมื่อแห้งจะไม่แข็ง ตามปรกติเป็นดินค่อนข้างแห้ง และขาดความสมบูรณ์
                    ดินทรายแบ่งออกเป็นเจ็ดชนิดคือ ดินทรายปนกรวด ดินทรายหยาบ ดินทรายปานกลาง ดินทรายละเอียด ดินทรายละเอียดมาก ดินทรายร่วน และทราย    ๑๓/  ๘๓๓๗
            ๒๔๒๘. ทราย ๒  หมายถึง วัตถุที่เป็นเศษหินเศษแร่ขนาดเล็ก ไม่เกาะกัน ประกอบด้วยแร่หลายชนิด ได้แก่ แร่เขี้ยวหนุมาน เป็นต้น แร่ที่ประกอบอยู่ในทราย มีปริมาณมากคือ แร่เขี้ยวหนุมาน ซึ่งเกิดจากการผุพังของหินอัคคี หรือหินชนิดอื่นมีธาตุซิลิกา ตกค้างอยู่ หลังจากแร่ธาตุอื่นละลายไป เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางเคมี
                    เนื่องจากเมล็ดทราย มีขนาดแตกต่างกันจึงนิยมแบ่งทรายออกเป็นห้าชนิดคือ ชนิดละเอียดมาก ชนิดละเอียด ชนิดปานกลาง ชนิดหยาบ และชนิดหยาบมาก เมล็ดทรายอาจมีลักษณะกลม หรือเหลี่ยมก็ได้
                    ทรายที่เกิดจากการกระทำของลม ในเขตแห้งแล้ง จะทำให้เกิดภูมิประเทศ เช่น สันทราย ดินเลิสส์  และแอ่งในทะเลทราย
                  สันทราย  เกิดขึ้นเนื่องจากลมพัดพาเอาทรายมาทับถมไว้ นานเข้าก็มีขนาดใหญ่เป็นสันทราย หรือเนินทรายเตี้ย ๆ สันทรายแบ่งออกเป็นสามประเภทคือ
                   ประเภทแรก  ได้แก่ สันทรายที่เกิดตามบริเวณชายฝั่งทะเล และทะเลสาบ
                   ประเภทที่สอง  ได้แก่ สันทรายตามท้องแม่น้ำ เกิดจากทรายที่แม่น้ำพัดพามาทับถมกัน และตื้นเขิน เป็นดอน ขึ้นในลำน้ำ
                   ประเภทที่สาม  ได้แก่ สันทรายที่เกิดในบริเวณทะเลทราย เกิดขึ้นเนื่องจากทรายถูกลมพัดพาไปทับถมกัน เป็นเนินเตี้ย ๆ รูปร่างลักษณะต่าง ๆ กัน
                  ดินเลิสส์  หรือดินลมหอบ เกิดขึ้นเนื่องจากลมพัดเอาฝุ่นทรายละเอียด จากเขตแห้งแล้งไปทับถมกันในเขตที่มีอากาศค่อนข้างชื้น มีลักษณะเป็นดินสีเหลือง ละเอียดไม่เกาะตัวกัน
                   แอ่งลม หรือหลุมใหญ่ในทะเลทราย  เกิดขึ้นเนื่องจากลมพัดพาเอาฝุ่นทรายไปทีละน้อย ทำให้พื้นที่บริเวณนั้น มีระดับต่ำกว่าบริเวณที่อยู่ใกล้เคียง โดยทั่วไปมีลักษณะเป็นแอ่งเตี้ย ๆ
                    ทราย  ใช้ทำประโยชน์ได้หลายอย่าง เช่น ใช้ทำแก้ว ทำกระจก และใช้เป็นส่วนผสมในการทำคอนกรีต และปูนปลาสเตอร์          ๑๓/  ๘๓๓๘
            ๒๔๒๙. ทราย ๓ - เนื้อ (ดู กวาง ตอนว่าด้วยเนื้อทราย - ลำดับที่ ๒๑๗)     ๑๓/ ๘๓๔๐
            ๒๔๓๐. ทราย ๔ - หอย  เป็นหอยสองกาบ มีรูปคล้ายหอยมุกน้ำจืด แม้จะอยู่วงศ์เดียวกับหอยกาบ แต่ต่างสกุลกัน (ดู กาบ - หอย - ลำดับที่ ๓๕๙ ประกอบด้วย )   หอยชนิดนี้อยู่ตามทราย จึงได้ชื่อว่า หอยทราย         ๑๓/  ๘๓๔๐
            ๒๔๓๑. ทวน   ความหมายโดยทั่ว ๆ ไป คือ อาวุธชนิดหนึ่ง มีลักษณะคล้ายหอก ด้ามยาวมาก ที่ทหารม้าใช้แทงต่อสู้ข้าศึก ในขณะขี่ม้า ตามธรรมดาจะยาวประมาณ ๓ - ๔.๕ เมตร ตรงคอต่อระหว่างด้ามไม้กับปลาย ที่เป็นโลหะจะผูกพู่ทำจากขนสัตว์สีขาว ยาว ๆ ไว้โดยรอบ พู่นี้อาจเปลี่ยนไปใช้แถบแพรสีต่าง ๆ ก็มี           ๑๓/ ๘๓๔๐
            ๒๔๓๒. ทวาทศมาส  เป็นชื่อหนังสือวรรณคดีเล่มหนึ่ง ซึ่งเชื่อกันว่า แต่ขึ้นในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
                    ทวาทศมาส มีเนื้อเรื่องเป็นแบบวรรณคดีนิราศคือ พรรณาถึงความรักสตรีนางหนึ่ง ที่ผิดจากวรรณคดีนิราศก็คือ ผู้แต่งมิได้เดินทางไปไหน แต่พรรณนาถึงนางควบคู่ไปกับพิธีต่าง ๆ ที่มีในแต่ละเดือน โดยเริ่มต้นตั้งแต่เดือนห้า เป็นต้นไปจนจบลงในเดือนสี่
                    วรรณคดีเรื่องนี้ นอกจากจะเป็นต้นเค้าของวรรณคดีประเภทนิราศ ในสมัยต่อมาแล้ว ยังมีประโยชน์ในการค้นคว้าหาความรู้เกี่ยวกับพิธีต่าง ๆ ที่ปฎิบัติกันมาในสมัยโบราณอีกด้วย    ๑๓/  ๘๓๕๑
            ๒๔๓๓. ทวาบรยุค  เป็นชื่อยุคที่สาม แห่งยุคทั้งสี่ตามคติพราหมณ์ (ดู จตุรยุค - ลำดับที่ ๑๒๘๐)    ๑๓/ ๘๓๕๒
            ๒๔๓๔. ทวาย ๑  เป็นชื่อเพลงไทยสำเนียงมอญเพลงหนึ่ง ที่มีความไพเราะเพราะพริ้งมาก เพลงทวายนี้ไม่ทราบว่าผู้ใดแต่ง ในบรรดาเพลงทวายนี้ ยังแบ่งออกเป็นทวายเล็ก ทวายเต็ม และทวายตัด     ๑๓/ ๘๓๕๒
            ๒๔๓๕. ทวาย ๒  - เมือง  เป็นชื่อเมืองหนึ่ง อยู่ทางใต้ของประเทศพม่า มีอาณาเขตทิศตะวันออก ติดต่อกับประเทศไทย ในเขตจังหวัดกาญจนบุรี และจังหวัดราชบุรี ทิศตะวันตกจดทะเลอันดามัน
                    เมืองทวาย เป็นเมืองที่ไทยมาตั้งขึ้นก่อน เมื่อครั้งหลวงจีน หยวนฉ่าง เดินทางมาถึงเมืองนี้โดยทางเรือ ได้จดหมายเหตุไว้ว่า แถบเมืองเมาะตะมะถึงเมืองทวาย มีแว่นแคว้นชื่อ เกียม้อ ลั่งเกีย คือ กามลังคะ เข้าใจว่าหมายถึง เมืองทวาย หรือเมืองรามบุรี แต่เมืองรามบุรีคงเป็นเมืองกษัตริย์ภายหลังเมืองทวาย เมืองทวายเป็นเมืองกษัตริย์มาแต่เดิม กระทั่งตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า
                    มีคำนิยามคำว่า ทวาย ความตอนหนึ่งว่า "เรียกชนชาติหนึ่งในสาขาชาวยะไข่ ตระกูลธิเบต - พม่า"
                    เมืองทวายอยู่ต่อแดนมอญข้างเหนือเมืองตะนาวศรี พลเมืองเป็นทวายชาติหนึ่งต่างหาก แคว้นยะไข่ที่เรียกว่าอาระกัน ภาษายะไข่ มีภาษาถิ่นที่แยกออกไปคือ ภาษาทวาย ซึ่งเป็นภาษาของชาวยะไข่ไปอยู่ยังเมืองทวาย
                    สมัยกรุงสุโขทัย เมืองทวายเป็นเมืองขึ้นของไทย ถึงสมัยกรุงศรีอยุธยาพระเจ้าหงสาวดีบุเรงนองยกกำลังมาตีกรุงศรีอยุธยาแตก ได้ยึดเมืองทวายไปเป็นเมืองขึ้น ครั้นถึงรัชสมัยสมเด็จพระนเรศวร ฯ โปรดให้เจ้าพระยาจักรีและแม่ทัพนายกองต่าง ๆ ไปตีเมืองทวาย ตะนาวศรี และมะริด ได้เมืองทวายคืนมาเป็นของไทยอีก เมืองทวายตกไปเป็นของพม่า และไทยตีคืนกลับมาได้อีกหลายครั้ง จนกระทั่งพม่าตกไปเป็นของอังกฤษ เมื่อปี พ.ศ.๒๓๖๗
                    ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า ฯ พระยาทวายกับชาวเมืองทวายจำนวน ๕,๐๐๐ คนได้อพยพหนีออกจากเมืองทวาย เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร ได้โปรดเกล้า ฯ ให้อยู่แถววัดสระเกศ แล้วต่อมาพระราชทานที่ให้อยู่ใหม่ที่ตำบลคอกควายใกล้วัดยานนาวาเรียกกันว่า บ้านหวาย    ๑๓/  ๘๓๕๓
            ๒๔๓๖. ทวารกา  แปลว่ามีประตูมาก เป็นชื่อนครหลวงซึ่งพระกฤษณ์ได้สร้างขึ้นเป็นที่อยู่แห่งกษัตริย์ยาทพจันทรวงศ์ เมื่ออพยพจากเมืองมกุรานครหลวงเก่า เมืองนี้ตั้งอยู่ที่ริมมทะเลฝั่งตะวันตกแห่งเมืองคุชราฐ ซึ่งอยู่ทางภาคเหนือของแคว้นบอมเบย์ ประเทศอินเดีย (ดูคุชราฐ - ลำดับที่ ๑๐๘๐ ประกอบ)
                    ต่อมาได้เกิดเหตุวุ่นวายในหมู่กษัตริย์ยาทพเอง กระกฤษณ์จึงหนีเข้าป่า ก็ไปถูกนายพรานยิงตาย กล่าวกันว่าต่อมาอีกเจ็ดวันเมืองทวารกาได้จมหายไปในทะเล   ๑๓/  ๘๓๕๗
            ๒๔๓๗. ทวารวดี  คำนี้เป็นภาษาสันสกฤต อาจแบ่งอธิบายได้เป็นสองตอนคือ
                    ๑. เป็นชื่อหนึ่งของเมืองทวารกา ซึ่งเป็นราชธานีของพระกฤษณ์ในแคว้นคุชราฐ นับถือกันว่าเป็นเมืองศักดิ์สิทธิ์เมืองหนึ่ง ในบรรดาเมืองศักดิ์สิทธิ์เจ็ดเมืองในอินเดีย (ดูทวารกา - ลำดับที่ ๒๔๐๔ ประกอบ)
                    ๒. เป็นชื่ออาณาจักรหนึ่งทางตอนกลางของประเทศไทย เดิมได้รู้จักชื่อจากจดหมายเหตุของพระภิกษุจีนเหี้ยนจัง (พระถังซัมจั๋ง) และพระภิกษุจีนอี้จิง ซึ่งเดินทางไปสืบศาสนายังประเทศอินเดียในพุทธศตวรรษที่ ๑๒ ว่ามีอาณาจักรหนึ่งชื่อ "โถโลโปตี" ตั้งอยู่ระหว่างอาณาจักรศรีเกษตร (พม่า) และอีศานปุระ (กัมพูชา) คำว่า "โถโลโปตี" นี้นักปราชญ์ฝรั่งเศสสันนิษฐานว่า คงตรงกับคำว่าทวารวดีในภาษาสันสกฤต ต่อมาได้พบเงินเหรียญสองเหรียญที่จังหวัดนครปฐม มีจารึกเป็นภาษาสันสกฤตว่า "ศรีทวารวดีศวรปุณย"
                    อาณาจักรทวารวดี คงตั้งอยู่ทางภาคกลางของประเทศไทย แต่ราชธานีจะอยู่ที่ใดยังไม่ทราบแน่นอน ประชาชนอาจเป็นมอญเพราะได้ค้นพบศิลาจารึกภาษามอญโบราณ ทั้งที่นครปฐมและลพบุรี ชาวไทยอาจมีบ้างแล้วแต่ยังคงเป็นส่วนน้อย
                    ศิลปทวารวดี คงมีอายุตั้งแต่ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ - ๑๖ ส่วนใหญ่อยู่ในพระพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาท มีฝ่ายมหายานเข้ามาปะปนบ้าง
                    ประติมากรรมสมัยทวารวดี ส่วนใหญ่สลักด้วยศิลา มีทั้งประติมากรรมลอยตัวสลักเป็นพระพุทธรูป และรูปธรรมจักรที่เป็นภาพนูนต่ำ ประติมากรรมสำริดมักหล่อเป็นขนาดเล็ก นอกจากนี้ยังนิยมใช้ดินเผา และปูนปั้นตกแต่งสถาปัตยกรรมอีก
                    สำหรับสถาปัตยกรรมมีหลายแห่งที่สำคัญเช่น พระปฐมเจดีย์องค์เดิม เจดีย์จุลประโทน จังหวัดนครปฐม นอกจากนี้ศิลปทวารวดียังได้แผ่ขึ้นไปทางเหนือเช่น ที่วัดจามเทวี หรือกู่กุฎิ จังหวัดลำพูน และทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือเช่นที่เมืองฟ้าแดดสูงยาง จังหวัดกาฬสินธิ์ ทางภาคตะวันออกเช่น ที่ดงศรีมหาโพธิ์ จังหวัดปราจีนบุรี        ๑๓/ ๘๓๕๗
            ๒๔๓๘. ทวิชาหรือทวิชาติ  แปลตามพยัญชนะว่าเกิดสองหน ใช้เรียกชนที่เป็น พราหมณ์ เป็นกษัตริย์ หรือเป็นแพศย์ แต่โดยมากใช้เรียกเฉพาะพราหมณ์ ซึ่งเกิดมีชีวิตครั้งหนึ่ง และเกิดในธรรม (คือบวช) อีกครั้งหนึ่ง          ๑๓/ ๘๓๖๐
            ๒๔๓๙. ทวีป  ๑. หมายถึง เปลือกโลกส่วนที่เป็นพื้นดิน ที่มีขนาดใหญ่โตกว้างขวางต่อเนื่องกันไป มีอยู่เจ็ดทวีปด้วยกันคือทวีปเอเชีย ซึ่งกว้างใหญ่ที่สุด รองลงไปมีทวีปแอริกา ทวีปอเมริกาเหนือ ทวีปอเมริกาใต้ ทวีปแอนตาร์กติกา ทวีปยุโรป และทวีปออสเตรเลีย
                    ทวีปต่าง ๆ ประกอบด้วย หินซิอาลิก ส่วนใหญ่มีโครงสร้างคล้ายคลึงกันคือตอนกลางจะเป็นที่สูง ราบสูง ที่หินมีความแข็งแกร่งมากเรียกว่าหินฐานธรณี" รอบ ๆ ที่ราบสูงเป็นภูเขาและที่ราบสลับกันไป ทวีปรวมถึงส่วนที่เรียกว่าไหล่ทวีป คือส่วนที่อยู่ใต้พื้นน้ำจากแนวชายฝั่งไปจนถึงตอนที่ระดับน้ำลึก ๑๘๐ เมตร ตลอดจนเกาะที่อยู่ใกล้ทวีปด้วย ทวีปต่าง ๆ มีความสูงจากระดับน้ำทะเลโดยเฉลี่ย ๘๕๕ เมตร ทวีปเอเชียสูงจากระดับน้ำทะเลมากที่สุดคือ ๙๖๐ เมตร ทวีปยุโรปมีระดับน้ำจากระดับน้ำทะเลน้อยที่สุดคือ ๓๔๕ เมตร
                    ๒. ในคัมภีร์ไตรภูมิโลกสัณฐานหมายถึง ทวีปทั้งสี่คือ ชมพูทวีป อมรโคยานทวีป อุตรกุรุทวีป บุพวิเทหทวีป (ดูจักรวาลตอนว่าด้วยทวีปทั้งสี่ - ลำดับที่ ๑๓๑๕ ประกอบ)           ๑๓/  ๘๓๖๒
            ๒๔๔๐. ทศกัณฐ์  เป็นพญายักษ์ตนหนึ่งในเรื่องรามเกียรติ์ ทศเศียรอีก เป็นเจ้ากรุงลงกาองค์ที่สาม
                    ทศกัณฐ์ คือนนทุกมาเกิด เป็นโอรสท้าวลัสเตียนกับนางรัชฎา เป็นคนหัวปี มีน้องร่วมท้องคือ กุมภกรรณ พิเภก ทูษณ์ ขร ตรีเศียร นางสำมะนักขา
                    เมื่อเป็นกุมารไปเรียนศิลปศาสตร์ ณ สำนักพระฤาษีโคบุตร เมื่อเป็นเจ้าลงกาแล้วมีชื่อเสียงเลื่องลือในความมีฤทธานุภาพ มีสัมพันธมิตรเจ็ดตนคือ อัศกรรณมาราสูร ไพจิตราสูร สัทธาสูร มูลพลัม จักรวรรดิ์กับครอบครัว สัตลุง และมหาบาล เพทาสูร
                    ครั้งหนึ่ง ยักษ์วิรุฬหกเอาสังวาลนาค ฟาดตุ๊กแกที่เขาไกรลาสเขาเอียงทรุด (ดู วิรุฬหก - ลำดับที่ ...ประกอบ) ทศกัณฐ์ไปยกเขาจึงตั้งตรงได้ตามเดิม ด้วยความชอบนี้จึงได้นางมณโฑมาเป็นมเหสี ถูกพาลีชิงไประหว่างทางต้องไปหาพระฤษีอังคต ผู้เป็นอาจารย์พาลี เจรจาขอนางคืน แล้วไปทำพิธีถอดจิตด้วยพระฤษีโคบุตร เพื่อไม่ให้ใครฆ่าได้
                    ทศกัณฐ์ชอบเที่ยวล่วงประเวณีในที่ต่าง ๆ ชั้นแรกแปลงร่างเป็นเทพบุตร ร่วมสมพาสกับนางเทพอัปสรชั้นดาวดึงส์ แล้วแปลงเป็นปลาร่วมกับนางปลา เกิดลูกชื่อ สุวรรณมัจฉา แปลงเป็นช้างสมพาสกับช้างพัง มีลูกชายสองตนชื่อ ทศคีรีธร และทศคีรีวัน ทางมนุษย์ได้ร่วมสมพาสกับสนมหนึ่งพัน มีลูกชายนางละคน รวมเรียกชื่อว่า สหัสสกุมาร กับสนมอื่นมีลูกชื่อว่า สิบรถ อีกสิบตน กับนางกาลอัคคี มีลูกชื่อ บรรลัยกัลป์ กับนางมณโฑ มีลูกชื่อ รณพักตร ภายหลังเปลี่ยนนามเป็น อินทรชิต มีลูกหญิงคนหนึ่งชื่อ นางสีดา ลูกคนสุดท้ายชื่อ ไพนาสุริยวงศ์
                    พวกโหรทายว่า นางสีดาเป็นกาลกิณี ทศกัณฐ์จึงเอานางใส่ผอบลอยไปตามลำน้ำ พระฤษีไปพบเข้าจึงเอามาเลี้ยงไว้จนโต ต่อมาได้สยุมพรกับพระราม เมื่อพระราม พระลักษณ์ และนางสีดา เดินดง ทศกัณฐ์ได้ไปลักนางสีดาไว้ที่ลงกา พระรามยกทัพจองถนนไปลงกาได้รบกันหลายครั้ง หลายหน จนในที่สุดทศกัณฐ์ถูกศรพระรามตาย    ๑๓/ ๘๓๖๔
            ๒๔๔๑. ทศคีรีธร  เป็นลูกทศกัณฐ์กับนางคชสาร มีตัวเหมือนพ่อ หน้าเหมือนแม่ มีน้องชื่อ ทศคีรีวัน พญายักษ์ชื่อ อัสกรรณมาราสูร ขอไปเลี้ยงไว้เป็นบุตรบุญธรรม ได้ไปรบกับพระราม ตายด้วยศรพระลักษณ์         ๑๓/ ๘๘๖๙
            ๒๔๔๒. ทศคีรีวงศ์ - ท้าว  เป็นศักด์สมญาของพิเภก เมื่อผ่านพิภพลงกาในเรื่องรามเกียรติ์ เป็นผู้มีความชอบในการสงครามระหว่างพระรามกับทศกัณฐ์อย่างมาก เมื่อเสร็จศึกลงกาแล้ว พระรามปูนบำเหน็จความชอบ โดยอภิเษกให้เป็นเจ้าลงกา     ๑๓/ ๘๓๗๑
            ๒๔๔๓. ทศคีรีวัน  เป็นลูกทศกัณฐ์กับนางคชสาร มีตัวเหมือนพ่อหน้าเหมือนแม่ เช่นเดียวกับทศคีรีธร เข้าร่วมกองทัพไปรบกับพระราม ตายด้วยศรพระลักษณ์     ๑๓/ ๘๓๗๑
            ๒๔๔๔. ทศชาติ  มีคำนิยามว่า "สิบชาติ ชื่อคัมภีร์ชาดกว่าด้วยเรื่องพระพุทธเจ้า ครั้งยังเป็นพระโพธิสัตว์อยู่สิบชาติ"
                     คัมภีร์ที่เรียกกันว่า "ชาดก" นั้น มีสองประเภท ประเภทหนึ่งเรียกว่า นิบาตชาดก อีกประเภทหนึ่ง เรียกว่า ชาดกนอกนิบาต เช่น ปัญญาสชาดก เป็นต้น
                     ประเภทที่เรียกว่า นิบาตชาดก มีอยู่ ๕๕๐ เรื่อง โบราณเรียกว่า เรื่องพระเจ้า ๕๐๐ ชาติ มีหมวดหนึ่งเป็น หมวดสุดท้าย เรียกว่า มหานิบาต มีอยู่สิบเรื่อง โบราณเรียกว่า ทศชาติ หรือเรื่องพระเจ้าสิบชาติ มาในมหานิบาตชาดก ขุทกนิกาย สุตตันตปิฎก
                     ทศชาติ มีชื่อตามชาติดังนี้ พระเตมีย์ พระมหาชนก พระสุวรรณสาม พระเนมิราช พระมโหสถ พระภูริทัต พระจันทกุมาร พระนารท พระวิธูร พระเวสสันดร  เรียกย่อว่า เต. ช.ส.เน.ม.ภู.จ.นา.วิ.เว  แต่ละชาติกล่าวถึงเรื่องพระพุทธเจ้า ครั้งยังเป็นพระโพธิสัตว์ ทรงบำเพ็ญพุทธจริยา ที่เรียกว่า "พุทธการกธรรม"    ๑๓/ ๘๓๗๒
            ๒๔๔๕. ทศนิยม  เป็นคำนามแปลว่า กำหนดด้วยสิบ การที่ใช้สิบเป็นฐานก็เพราะแรกเริ่ม มนุษย์เราอาศัยนิ้วมือทั้งสิบ เป็นเครื่องนับ การใช้ฐานสิบได้กระจายไปทั่วโลก นอกจากในบางแห่งที่ใช้สิบสอง ที่เม็กซิโกและอเมริกากลาง ใช้หลักยี่สิบในทางดาราศาสตร์ และระบบของบาบิโลเนียใช้หลักสิบ เช่นที่เกี่ยวกับมุม และเวลา
                    ระบบทศนิยม  หลังจากได้นำสัญญลักษณ์ของฮินดู - อารบิก มาใช้ก็ทำให้การบวกลบคูณหารสะดวกขึ้น ในระบบนี้เลขทุกจำนวน จะเขียนให้อยู่ในรูปของกำลังสิบได้ทั้งสิ้น
                    จุดทศนิยม   นักประวัติศาสตร์ได้รายงานว่า อัล - คาชี ใช้เลขที่มีจุดทศนิยมแทนเลขเศษส่วน ที่มีส่วนเป็นสิบ ในพุทธศตวรษที่ ๒๐ โดยใช้ . เรียกจุดทศนิยม คั่นไว้ระหว่างตัวเลขสองตัวของเศษ เพื่อทำให้จำนวนตำแหน่งทางขวาของจุดนี้ แสดงถึงกำลังของสิบที่มีอยู่ในส่วนตัวเลขทางซ้ายของจุด แสดงถึงจำนวนเต็มหรือส่วนที่เป็นจำนวนเต็ม ของเลขจำนวนนั้น และตัวเลขทางขวาของจุดก็คือ เศษของเศษส่วนที่มีส่วนเป็นสิบยกกำลัง เท่ากับจำนวนของตัวเลขที่อยู่ทางขวาของจุดทศนิยม เรียกจำนวนตัวเลขทางขวาของจุดทศนิยมว่า "ตำแหน่งของทศนิยม"  ของเลขจำนวนนั้น
                    การคำนวณเกี่ยวกับทศนิยม  ทำได้เช่นเดียวกับเลขจำนวนเต็ม ในการบวก และลบ ต้องตั้งให้จุดทศนิยมอยู่ตรงกัน การคูณไม่จำเป็นต้องตั้งจุดทศนิยมให้ตรงกัน จำนวนตำแหน่งทศนิยมของผลลัพธ์คือ ผลบวกของจำนวนทศนิยมของตัวตั้งและตัวคูณ การหาร เลื่อนจุดทศนิยมของตัวตั้ง และตัวหารมาทางขวา ให้มากพอที่จะทำให้ตัวหารเป็นจำนวนเต็ม
                    การประมาณการโดยใช้ทศนิยม  ทำได้โดยการหารธรรมดา ค่าคลาดเคลื่อนที่คำนวณได้ อาจทำให้เล็กลงได้ ถ้าใช้ทศนิยมหลายตำแหน่งพอ
                    เลขจำนวนจริงกับเลขทศนิยมไม่รู้จบ  เลขทศนิยม เช่น ๐.๓๓๓... เป็นเลขทศนิยมไม่รู้จบ ๐.๕, ๐.๒๕ เป็นเลขทศนิยมรู้จบ
                    เลขทศนิยมบนเส้นตรงจริง  ถ้าพิจารณาเส้นตรงที่แทนเลขจำนวนโดยกำหนดจำนวนเต็มไว้ทางซ้าย และขวาของจุดกำเนิด ซึ่งถือให้เป็น ๐ เลขทศนิยมที่เป็นส่วนในสิบ ก็จะแบ่งเส้นตรงออกเป็นส่วนเล็ก ๆ เท่า ๆ กัน โดยที่สิบส่วนเหล่านี้ จะอยู่ระหว่างเลขจำนวนเต็มสองจำนวน ที่ใกล้เคียงกันคู่นั้นพอดี
                    เลขทศนิยมซ้ำ คือ เลขทศนิยมที่มีตัวเลขซ้ำกัน รู้จบหรือไม่รู้จบก็ตาม นิยมเขียนขีดไว้ข้างบนกลุ่มของตัวเลข ที่จะต้องเขียนซ้ำต่อๆ ไป เช่น ๐.๒๗๓๒๗๓๒๗๓....=  ๐.๒๗๓
                    การปัดเศษทศนิยม  มีความมุ่งหมายเพื่อที่จะลดค่าเคลื่อนคลาดที่จะเกิดขึ้นในการประมาณ หลักในการปัดที่ใช้กันมากคือ การสังเกตตัวเลขตัวแรกที่จะตัดทิ้ง ถ้าเป็น ๑, ๑, ๒, ๓ หรือ ๔ ตัวเลขตัวสุดท้ายที่เหลือจะมีค่าคงเดิม ถ้าตัวแรกที่ตัดเป็น ๕,๖,๗,๘ หรือ ๙ ตัวเลขตัวสุดท้ายของจำนวนที่เหลือ ก็จะถูกเพิ่มขึ้นอีก ๑            ๑๓/  ๘๓๗๓
            ๒๔๔๖. ทศบารมี  คือ บารมีสิบอย่าง คำว่า บารมี มีคำนิยามว่า "คุณความดี ที่ควรบำเพ็ญสิบอย่างคือ ศีล เนกขัมมะ ปัญญา วิรยะ ขันติ สัจจะ อธิษฐาน เมตตา อุเบกขา คุณความดีที่บำเพ็ญมา คุณสมบัติที่ทำให้ยิ่งใหญ่ เช่นว่า ชมพระบารมี, พระบารมีปกเกล้า, พ่ายแพ้แก่พระบารมี"
                    บารมี สิบอย่าง คือ
                    ๑. ทาน  คือ การให้ เสียสละ
                    ๒. ศีล  คือ การรักษากาย วาจา ให้เรียบร้อย หรือความประพฤติที่ดีงามถูกต้องตามระเบียบวินัย
                    ๓. เนกขัมมะ  คือ  การออกบวช หรือการปลีกตัวปลีกใจจากกาม
                    ๔. ปัญญา  คือ ความรอบรู้ ความหยั่งรู้เหตุผล เข้าใจสภาวะของสิ่งทั้งหลายตามความเป็นจริง
                    ๕. วิริยะ  คือ ความเพียร ความแกล้วกล้า ไม่เกรงกลัวอุปสรรค พยายามบุกบั่น อุตสาหะ ก้าวหน้าเรื่อยไปไม่ทอดทิ้งธุระหน้าที่
                    ๖. ขันติ  คือ ความอดทน สามารถใช้สติปัญญาควบคุมตนให้อยู่ในอำนาจเหตุผล และแนวทางความประพฤติที่ตั้งไว้ เพื่อจุดประสงค์อันชอบ ไม่ลุอำนาจกิเลส
                    ๗. สัจจะ  คือ ความจริง ได้แก่ พูดจริง ทำจริง และจริงใจ
                    ๘. อธิษฐาน  คือ ความตั้งใจมั่น การตัดสินใจเด็ดเดี่ยว วางจุดหมายแห่งการกระทำของตนไว้แน่นอน และดำเนินตามนั้นแน่วแน่
                    ๙. เมตตา  คือ ความรักใคร่ ปรารถนาดี มีไมตรี คิดเกื้อกูลให้ผู้อื่น และเพื่อนร่วมโลกทั้งปวง มีความสุขความเจริญ
                    ๑๐. อุเบกขา  คือ ความวางใจเป็นกลาง สงบราบเรียบสม่ำเสมอ เที่ยงธรรม ไม่เอนเอียงไปด้วยความยินดี ยินร้าย หรือชอบชัง
                    การบำเพ็ญบารมี แบ่งออกเป็นสามระดับ ระดับต้นเรียกว่า บารมี ระดับกลางเรียกว่า อุปบารมี ระดับสูงสุดเรียกว่า ปรมัตถบารมี
                    กิริยาที่บำเพ็ญบารมีธรรม เพื่อพระโพธิญาณนั้น ท่านจัดเป็นสามระดับคือ บารมี ๑๐ อุปบารมี ๑๐ ปรมัตถบารมี ๑๐ (ดู บารมี - ลำดับที่ ...)
            ๒๔๔๗. ทศพร  แปลว่า  พรสิบ เป็นชื่อกัณฑ์ที่หนึ่ง ของมหาชาติว่าด้วยพรสิบประการ  มีพระคาถา ๑๙ พระคาถา พระอินทรเป็นผู้ให้แก่พระนางผุสดี เมื่อเห็นบุรพนิมิตห้าประการ อันเป็นเหตุให้พระนางต้องจุติ ท้าวสักเทวราชได้ประสาทพรให้ ตามที่ขอมาทั้งสิบประการ ที่สำคัญคือ ในประการที่ห้า ที่ขอให้มีพระโอรสซึ่งทรงพระเกียรติยิ่งกว่ากษัตริย์ทั้งหลาย และมีพระราชศรัทธาในการกุศล        ๑๓/  ๘๓๘๐
            ๒๔๔๘. ทศพล  แปลว่า กำลังสิบ หมายถึง คุณธรรมที่เป็นกำลังสิบอย่างของพระพุทธเจ้า จึงได้เนมิตกนามว่า พระทศพล คุณธรรมเป็นกำลังของพระพุทธองค์ หมายถึง พระญาณสิบอย่าง (ดู ญาณ - ลำดับที่ ๑๙๓๓ ประกอบ)         ๑๓/  ๘๓๘๓
            ๒๔๔๙. ทศพิธราชธรรม  เป็นกิจวัตร์ที่พระเจ้าแผ่นดินควรประพฤติ เป็นหลักธรรมประจำองค์พระมหากษัตริย์ หรือคุณธรรมของผู้ปกครองบ้านเมืองสิบอย่างคือ
                    ๑. ทาน  การให้ คือ สละทรัพย์สิ่งของช่วยเหลือ สงเคราะห์ อนุเคราะห์ ประชาราษฎรและบำเพ็ญสาธารณประโยชน์
                    ๒. ศีล  ความประพฤติที่ดีงาม คือ สำรวมกาย วาจา ประกอบแต่การสุจริต รักษากิตติคุณให้ควรเป็นตัวอย่าง และเป็นที่เคารพนับถือของประชาราษฎร มิให้มีใครจะดูแคลนได้
                    ๓. บริจาค  คือ เสียสละความสุขสำราญ เป็นต้น ตลอดจนชีวิตของตน เพื่อประโยชน์ความสุขของประชาชน และความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง
                    ๔. อาชวะ  ความซื่อตรงคือ ซื่อตรงทรงสัตย์ไร้มารยา ปฎิบัติภารกิจโดยสุจริต มีความจริงใจ ไม่หลอกลวงประชาชน
                    ๕. มัทวะ  ความอ่อนโยนคือ มีอัธยาศัย ไม่เย่อหยิ่งหยาบคาย กระด้างถือองค์ มีความสง่างามเกิดแต่ท่วงทีกิริยา สุภาพนุ่มนวลละมุนละไม ให้ได้ความจงรักภักดี แต่ไม่ขาดยำเกรง
                    ๖. ตบะ  ความทรงเดช คือ แผดเผากิเลสตัณหา มิให้เข้ามาครอบงำย่ำยีจิต ระงับยับยั้งข่มใจได้ ไม่ยอมให้หลงใหลหมกมุ่น ในความสุขสำราญและความปรนปรือ มีความเป็นอยู่สม่ำเสมอ หรืออย่างสามัญ มุ่งมั่นแต่จะบำเพ็ญเพียร ทำกิจให้บริบูรณ์
                    ๗. อักโกธะ  ความไม่โกรธ คือ ไม่กริ้วกราด ลุอำนาจความโกรธจนเป็นเหตุให้วินิจฉัยความ และการกระทำต่าง ๆ ผิดพลาดเสียธรรม มีเมตตาประจำใจไว้ระงับความขุ่นเคือง วินิจฉัยความและการกระทำด้วยจิตราบเรียบ เป็นตัวของตัวเอง
                    ๘. อวิหิงสา  ความไม่เบียดเบียน คือ ไม่บีบคั้นกดขี่ ไม่หลงระเริงอำนาจ ขาดความกรุณาหาเหตุเบียดเบียน ลงอาชญาแก่ประชาราษฎร เพราะอาศัยความอาฆาตเกลียดชัง
                     ๙. ขันติ  ความอดทน คือ ทนต่องานที่ตรากตรำ ถึงจะลำบากกาย น่าเหนื่อยหน่ายเพียงไรก็ไม่ท้อถอย ถึงจะถูกยั่วหยันด้วยคำเสียดสี ถากถางอย่างใด ก็ไม่หมดกำลังใจ ไม่ยอมละทิ้งกรณียที่บำเพ็ญโดยชอบธรรม
                     ๑๐. อวิโรธนะ  ความไม่คลาดธรรม หรือทำความไม่ผิด คือ วางองค์เป็นหลักหนักแน่นในธรรมคงที่ ไม่มีความเอนเอียง หวั่นไหวด้วยถ้อยคำดีร้าย ลาภสักการะ หรืออิฎฐารมณ์ และอนิฎฐารมณ์ ใด ๆ สถิตมั่นในธรรมทั้งส่วนยุติธรรม คือ ความเที่ยงธรรม นิติธรรม คือ ระเบียบแบบแผนหลักการปกครอง ตลอดจนขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม ไม่ประพฤติให้เคลื่อนคลาดวิบัติไป    ๑๓/  ๘๓๘๓
            ๒๔๕๐. ทศพิน - ท้าว  เป็นศักดิ์สมญาของไพนาสุริยวงศ์ เมื่อได้รับแต่งตั้งให้เป็นเจ้าลงกา ในเรื่องรามเกียรติ์ ตามเรื่องว่า เมื่อไพนาสุริยวงศ์อายุได้ ๑๓ ปี พี่เลี้ยงชื่อ วรณีสูร เล่าประวัติทศกัณฐ์ให้ฟัง และยุให้คิดขบถได้ลอบไปหาท้าวจักรวรรดิ์ เจ้ากรุงมลิวัล ผู้เป็นพันธมิตรของบิดา ขอกองทัพไปตีลงกากู้ราชสมบัติคือ จับท้าวทศคีรีวงศ์ (พิเภก) ได้ แล้วตั้งไพนาสุริยวงศ์เป็นเจ้าลงกาแทน ขนานนามว่า "ท้าวทศพิน" พระรามให้พระพรตพระสัตรุตไปปราบ จับทศพินได้ให้ประหารชีวิต แล้วให้ท้าวทศคีรีวงศ์ครองกรุงลงกาตามเดิม (ดูไพนาสุริยวงศ์ - ลำดับที่... ประกอบด้วย)
            ๒๔๕๑. ทศรถ - ท้าว  เป็นกษัตริย์สุริยวงศ์องค์ที่สามแห่งอยุธยา ในเรื่องรามเกียรติ์ เป็นบิดาพระราม พระลักษณ์ พระพรต และพระสัตรุต มีมเหสีสามองค์คือ นางเกาสุริยา นางไกยเกษี และนางสมุทรชา คราวหนึ่งท้าวทศรถไปปราบยักษ์ประทูตัน นางไกยเกษีทำความชอบช่วยท้าวทศรถ จึงได้รับพรจากท้าวทศรถว่า ถ้านางปรารถนาสิ่งใดพระองค์จะยกให้ ท้าวทศรถมีพญานกสดายุ เป็นสัมพันธมิตร
                    ท้าวทศรถได้ตั้งพิธีเพื่อได้โอรส มีฤษีกไลโกฎ เป็นประธาน ได้เป็นเฝ้าพระอิศวรทูลว่า โลกมนุษย์เกิดยุคเข็ญ เพราะพระเจ้าทั้งสามประสาทพรแก่พวกยักษ์ใจทารุณ ขออัญเชิญพระนารายณ์ลงไปปราบ โดยอวตารเป็นโอรสท้าวทศรถ เมื่อเสร็จพิธีแล้ว มเหสีทั้งสามของท้าวทศรถทรงครรภ์ เมื่อได้กำหนดคลอดนางเกาสุริยาประสูติพระนารายณ์ มีรัศมีเขียว นางไกยเกษี ประสูติกุมารมีรัศมีดังทับทิม นางสมุทรชา ประสูติกุมารมีสีเหลืองดังทาทององค์หนึ่ง อีกองค์หนึ่งสีม่วงอ่อน ได้ขนานนามโอรสทั้งสี่ว่า พระราม พระพรต พระลักษณ์ และพระสัตรุต ตามลำดับ
                    ต่อมานางค่อม ซึ่งผูกใจเจ็บพระรามที่ใช้ลูกกระสุนยิงตนได้รับความอับอาย ได้ไปยุยงนางไกยเกษีให้ทูลขอราชสมบัติแก่พระพรต นางเห็นชอบด้วยจึงได้ทูลของต่อท้าวทศรถ และขอให้พระรามออกไปจากแว่นแคว้นสิบสี่ปี โดยถือเพศเป็นดาบส ท้าวทศรถจำต้องรักษาสัจวาจา และทรงโทมนัสมาก พอพระรามทรงผนวชออกป่าแล้ว พระองค์ก็สิ้นพระชนม์         ๑๓/  ๘๓๘๕
            ๒๔๕๒. ทหาร  มีคำนิยามว่า "ผู้รับราชการป้องกันประเทศชาติ นักรบ"
                    คำว่า ทหาร น่าจะมาจาก "หาญ" ซึ่งเป็นคำไทย แต่บางท่านเห็นว่า อาจมาจากคำ "ทวยหาญ" ซึ่งใช้กันมากในการแต่งกวี ก็เป็นได้
                    คำว่า ทหาร จะใช้กับบุคคลหรือหมู่ชน ที่รวมกันขึ้นเป็นหน่วยที่มีผู้บังคับบัญชาดูแลตามกฎหมาย อยู่ในระเบียบวินัย และมีหน้าที่รับใช้รัฐบาลในการป้องกันประเทศชาติเท่านั้น โดยเหตุนี้ทหารจึงได้รับเกียรติ์จากสังคม และได้รับความคุ้มครองจากกฎหมายระหว่างประเทศ
                    กิจการทหารไทย ไม่สามารถค้นไปนับเป็นพันปี จึงขอคัดเอาตั้งแต่สมัยอยุธยาเป็นต้นมา ในสมัยนั้นได้กำหนดว่า ชายฉกรรจ์ทุกคนต้องรับราชการทหารจนอายุ ๖๐ ปี โดยจะมาขึ้นบัญชีไว้เป็นไพร่สม เมื่ออายุ ๑๘ ปี เมื่ออายุ ๒๐ ปี จะมาเป็นไพร่หลวง แล้วเข้าประจำกรมกอง จะต้องมาเข้าเวรเดือนเว้นเดือน ครั้นถึงสมัยรัตนโกสินทร์ได้ลดการเข้าเวรเหลือเพียงปีละสี่เดือน และลดลงเหลือสามเดือนในรัชกาลที่สอง ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ห้า ทรงตรา พ.ร.บ.ลักษณะเกณฑ์ทหาร ขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๔๔๘ ซึ่งจะทำให้พลเมืองต้องเข้ารับราชการทหารแต่เพียงส่วนน้อย และประจำกรมเพียงสองปี แล้วเป็นกองหนุน จนอายุ ๖๐ ปี ระหว่างนั้นอาจถูกเรียกระดม มารับราชการเพื่อทำสงคราม หรือเพื่อซ้อมรบ
                    จากประวัติศาสตร์ แสดงให้เห็นว่า ทหารได้สนับสนุนรัฐประศาสน์ของประเทศมาตั้งแต่โบราณจนบัดนี้ การเจรจาทางการเมืองระหว่างประเทศจะได้เปรียบ หรือเสียเปรียบขึ้นอยู่กับอำนาจทหารเสมอมา       ๑๓/ ๘๓๘๘
            ๒๔๕๓. ทอ - สมิง  เป็นผู้มีเชื้อสายไทยใหญ่ และบวชเป็นภิกษุอยู่ในแขวงเมืองหงสาวดี ในสมัยที่พม่ากำลังเสื่อมอำนาจลง ในปี พ.ศ.๒๒๗๖ พวกกะแซ เมืองมณีปุระ กระทำแข็งเมือง กองทัพพม่ายกไปปราบแต่แพ้ พวกกระแซจึงยกเข้าตีหัวเมืองพม่าในภาคเหนือได้หลายเมือง มังสาอ่อง  อุปราชพม่าประจำหัวเมืองมอญฝ่ายเหนือ ณ เมืองหงสาวดี ได้เกลี้ยกล่อมพวกมอญเป็นพรรคพวก แล้วกระทำการแข็งเมือง ได้เกณฑ์พวกมอญเพื่อยกทัพไปตีเมืองสิเรียม พวกมอญได้รวบรวมกำลังจับมังสาอ่องฆ่าเสีย ต่อมาได้จับอุปราชพม่าประจำเมืองหงสาวดีไปฆ่าเสียอีก
แล้วตั้งตนเป็นอิสระเป็นเหตุให้ขาวพม่าที่เป็นอุปราช และเจ้าเมืองตามหัวเมืองฝ่ายใต้ เกรงถูกพวกมอญคุกคาม จะกลับกรุงอังวะก็ไม่ได้จึงอพยพครอบครัวประมาณ ๓๐๐ คน มาขอพึ่งกรุงศรีอยุธยาในรัชสมัยพระเจ้าบรมโกศ (พ.ศ.๒๒๗๕ - ๒๓๐๑ )
                    พวกมอญได้เชิญสมิงทอ มาเป็นผู้บัญชาการต่อสู้พม่าที่ยกทัพหลวงลง เมื่อมีชัยชนะพม่าแล้ว จึงเชิญสมิงทอให้สิกขา แล้วยกขึ้นเป็นพระเจ้าหงสาวดี เมื่อปี พ.ศ.๒๒๘๓ เรียกกันว่า สมิงทอพุทธเกติ เมืองหงสาวดีก็กลับเป็นราชธานีของพวกมอญอีกครั้งหนึ่ง แล้วขยายอำนาจไปทางเหนือได้เมืองแปร และเมืองตองอูมา ไว้ในอำนาจแต่ไม่กล้าตีเมืองเมาะตะมะ และหัวเมืองมอญที่อยู่ต่อแดนไทย แล้วได้แต่งทูตมาขอเป็นไมตรี และขอพระราชทานพระราชธิดาไปอภิเษกเป็นอัครมเหสี พระเจ้าบรมโกศทรงขัดเคืองจึงไม่ตอบพระราชสาสน์ หลังจากนั้นสมิงทอก็ไปขอเป็นไมตรีกับพระเจ้าเชียงใหม่ และขอพระราชธิดาของพระเจ้าเชียงใหม่เป็นมเหสี ทางพระเจ้าเชียงใหม่รับไมตรี และยกราชธิดาให้
                    ต่อมา สมิงทอถูกพระยาทะละ อัครมหาเสนาบดีก่อการขบถ สมิงทอได้เข้ามายังกรุงศรีอยุธยา พระเจ้าบรมโกศให้เอาตัวสมิงทอ ไปปล่อยที่เมืองกวางตุ้ง แต่สมิงทอขึ้นบกที่ฝั่งทะเลของญวน แล้วกลับไปเมืองเชียงใหม่ ต่อมาได้อาสาพระเจ้าอลองพญา ทำศึกรวบรวมพม่าให้เป็นอาณาจักรเดียวกัน แต่พระเจ้าอลองพญาไม่ไว้ใจ ให้คุมสมิงทอไว้จนตาย ในปี พ.ศ.๒๓๐๑       ๑๓/  ๘๓๙๗
            ๒๔๕๔. ทอง ๑  เป็นชื่อพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่ง เรียกกันว่า "ใบทอง"  เป็นไม้พุ่มสูง ๑ - ๒ เมตร ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ดอกสีม่วง แดง ออกที่ยอดเป็นกระจุก ผลเป็นฝักรูปรี ปลายเป็นติ่งแหลม
                    พันธุ์ไม้ที่มีชื่อไทยว่า "ใบเงิน" และใบนาค ก็เป็นชนิดเดียวกับใบทอง ต่างกันที่สีของใบ ปลูกเป็นไม้ประดับ ใช้ในงานมงคลต่าง ๆ และยังใช้เป็นสมุนไพร ใช้ทำยาเขียวเป็นยาแก้ไข้ กระทุ้งพิษ ใบใช้ตำพอกฝี ทาแก้ปวดบวม และแก้อาการคันตามผิวหนัง ใช้ห้ามเลือด ใช้ขับปัสสาวะ          ๑๓/ ๘๔๐๐
            ๒๔๕๕. ทอง ๒  มีคำนิยามว่า "โลหะสีเหลืองหรือแดง ถ้าใช้ประสมกับคำอื่น หมายถึง ทองคำ เช่น บ่อทอง เหรียญทอง ทองแท่ง หมายถึง สีเหลือง แดง อย่างสีทอง เช่น เนื้อทอง ผมทอง แสงทอง ใช้ประกอบสิ่งอื่นโดยอนุโลม ตามลักษณะสี เป็นชื่อเรียกจำเพาะ เช่น ขนมชนิดหนึ่ง เรียกว่า ขนมทอง ต้นไม้ชนิดหนึ่งเรียกว่า ต้นใบทอง ปลาชนิดหนึ่ง เรียกว่า ปลาทอง ที่หมายถึง ทองคำ (ดู ทองคำ - ลำดับที่ ...๒๔๓๓ )
            ๒๔๕๖. ท้อง  เป็นสาวนของร่างกาย ที่มีกระเพาะและไส้พุ่ง อยู่ภายใน มีอาณาเขตเป็นรูปหกเหลี่ยมมียอดแหลม ตรงลิ้นปี่ และยอดตัดที่หัวหน่าว ท้องมีผนังด้านหน้า ประกอบด้วยผิวหนัง ไขมันใต้ผิวหนัง พังผืด และกล้ามเนื้อ ซึ่งมีหน้าที่ป้องกันอวัยวะภายใน
                    ช่องท้องเป็นรูปรีลึกจากด้านหน้าตามโค้งของกระบังลมขึ้นบน และตอนล่างติดต่อกับช่องเชิงกราน แบ่งออกเป็นสองส่วนใหญ่ ๆ คือ ถุงใหญ่ข้างหน้ากับถุงเล็กข้างหน้า มีช่องติดต่อกันอยู่ส่วนบนใต้ตับช่องท้องนี้บุด้วยเยื่อบุเรียกว่าเปอริโตเนียม
                    อวัยวะระบบทางเดินอาหารที่เป็นส่วนประกอบสำคัญของช่องท้องนี้ได้แก่ส่วนของหลอดอาหารที่พ้นกระบังลมลงมา กระเพาะลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ทางขวาส่วนใต้ชายโครงขวามีตับ ทางซ้ายมีม้ามและตับอ่อนอยู่ใต้ลงมา
            ๒๔๕๗. ทองกวาว  เป็นต้นไม่ชนิดหนึ่ง ดอกสีแดง ไม่มีกลิ่น ต้นใหญ่ (ดูกราว - ต้น - ลำดับที่ ๒๒๙)        ๑๓/  ๘๔๐๗
            ๒๔๕๘. ท้องขาว - หนู  เป็นหนูจำพวกหนึ่งมีขนใต้ท้องสีขาว แบ่งชัดเจนระหว่างสีใต้ท้องกับลำตัว ชาวนาส่วนใหญ่เรียกหนูนาใหญ่ และหนูนาเล็ก          ๑๓/  ๘๔๐๗
            ๒๔๕๙. ท้องขึ้น บางทีเรียกท้องอืด หมายถึง ภาวะที่มีกาซในระบบทางเดินอาหารได้แก่กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็กและสำไส้ใหญ่ ทำให้เกิดอาการจุกเสียดแน่นในท้องหรือยอดอก อาจมีอาการปวดเหมือนลำไส้ถูกบิด รู้สึกอึดอัดไม่สบาย หายใจไม่สดวก นอนไม่หลับ
                    สาเหตุของอาการท้องขึ้น อาจจำแนกตามตำแหน่งที่เกิดคือที่กระเพาะอาหารและที่ลำไส้
            ๒๔๖๐. ทองคำ ทองคำบริสุทธิ์เป็นธาตุแท้ชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในพวกโลหะ เนื้ออ่อน ดัดได้ ไม่ละลายในกรด ละลายในกรดกัดทอง
                    ทองคำเป็นโลหะที่ทนทานต่อการขึ้นสนิมเป็นโลหะอ่อนและเหนียวมาก ตามปรกติความบริสุทธิ์ของทองคำจะบอกเป็นกะรัตหรือไฟน์ ทองคำบริสุทธิ์คือทอง ๒๔ กะรัต ทอง ๑๔ กะรัตคือโลหะผสมที่มีทองคำ ๑๔ ส่วน โดยน้ำหนัก ที่เหลืออีก ๑๐ ส่วนเป็นโลหะอื่น ๆ เช่น เงิน ทองแดง นิกเกล หรือพาราเดียม     หน้า ๘๔๑๐
                    ทองคำใช้เป็นเครื่องประดับและใช้เป็นมาตรฐานของเงินตราสกุลต่าง ๆ
            ๒๔๖๑. ทองคำขาว  เป็นธาตุโลหะหนักและมีค่ามาก เนื้อสีเงินขาวเป็นเงางาม มีความอ่อนตัว ตีแผ่เป็นแผ่นหรือดึงเป็นเส้นลวดได้ เป็นโลหะที่มีราคาแพง
                    คุณสมบัติเด่นคือ ทนทานต่อปฏิกิริยาทางเคมี ไม่ละลายในกรด แต่ละลายในกรดกัดทอง มีจุดหลอมเหลวสูง เป็นสื่อไฟฟ้าที่ดีมาก และเป็นตัวช่วยเร่งปฏิกิริยาที่ดี ใช้เป็นเบ้าหลอมแก้วสำหรับทำกระจกแว่นตา หรือเลนซ์กล้องจุลทรรศน์ เพราะทนความร้อนสูงไม่เข้าไปผสมกับแก้ว ใช้ในอุตสาหกรรมไฟฟ้าโดยใช้เป็นขั้วไฟฟ้า และทำโครงสำหรับยึดฟันปลอม เพราะมีความทนทานไม่หมองคล้ำ ใช้เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาเคมีในอุตสาหกรรมทำกรดต่าง ๆ  ใช้ทำอุปกรณ์เอกซเรย์ จรวด เครื่องบินเร็วกว่าเสียง ยานอวกาศ       ๑๓/  ๘๔๑๑
            ๒๔๖๒. ทองเครือ  เป็นชื่อเรียกไม้เถาขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง ลำต้นเป็นเถา เนื้อแข็ง ยอดอ่อน ใบเป็นแบบใบประกอบ รูปเกือบกลมหรือรูปไข่กลับ ดอกสีแดงออกเป็นช่อตามง่ามใบหรือตามปลายกิ่ง ดอกแต่ละดอกมีขนาดใหญ่ รูปร่างคล้ายดอกถั่วหรือดอกแค กลีบดอกสีแดงแสด ผลเป็นฝักรูปแบนยาว กว้าง ๓ ซม. ยาว ๑๕ - ๒๐ ซม.         ๑๓/  ๘๔๑๒
            ๒๔๖๓. ทองดำ ๑  เป็นชื่อมะม่วงชนิดหนึ่ง ผลรูปยาวรี ยาวประมาณ ๑๕ ซม. กว้างประมาณ ๑๐ ซม. ส่วนหัวกล้างแล้วค่อย ๆ สอบไปทางปลาย เมื่อแก่จัดรสหวานมัน เวลาสุกมีสีเหลือง       ๑๓/ ๘๔๑๓
            ๒๔๖๔. ทองดำ ๒  เป็นชื่อจิ้งหรีดชนิดหนึ่ง เป็นจิ้งหรีดขนาดกลาง สีโดยทั่ว ๆ ไปเป็นสีดำตลอด ออกหากินเวลาพลบค่ำ มีอยู่ค่อนข้างชุกชุมมากกว่าจิ้งหรีดทองแดง เป็นศัตรูพืชประเภทผักต่าง ๆ ในระยะกล้าอ่อน
                    นอกจากจะใช้จิ้งหรีดชนิดนี้กัดกันแล้ว ยังใช้กินเป็นอาหารกัน     ๑๓/ ๘๔๑๓
            ๒๔๖๕. ท้องเดิน  บางทีใช้คำว่าท้องร่วง ท้องเสีย ในความหมายเดียวกัน แต่ต่างกันในความรุนแรง ท้องเดินเป็นอาการของโรค ไม่ใช่โรค       ๑๓/ ๘๔๑๖
            ๒๔๖๖. ทองแดง  ๑. เป็นธาตุโลหะชนิดหนึ่ง เป็นสื่อนำไฟฟ้าที่ดีมาก ไม่ละลายในน้ำ ละลายในกรดไนตริก และกรดกำมะถันร้อน ละลายเล็กน้อยในกรดเกลือ
                    ทองแดงมีประโยชน์มาก นอกจากมีคุณสมบัติดังนี้คือ เป็นสื่อนำไฟฟ้าและนำความร้อนสูง ทนต่อการสึกกร่อน มีความอ่อนและเหนียว ทำเป็นแผ่นหรือเป็นเส้นลวดได้ง่าย ไม่เป็นแม่เหล็ก เชื่อมติดกันได้ง่าย เคลือบและขัดมันได้
                จากคุณสมบัติดังกล่าว จึงนำมาใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่นทำหลอดไฟฟ้าและเครื่องมือต่าง ๆ ทำเป็นโลหะผสมเช่น บรอนซ์และทองเหลือง      ๑๓/  ๘๔๑๗
            ๒๔๖๗. ทองแดง ๒ - จิ้งหรีด  เป็นจิ้งหรีดที่มีขนาดลำตัวไล่เลี่ยกับจิ้งหรีดทองดำ มีสีน้ำตาลปนแดง มีลักษณะนิสัยความเป็นอยู่ตลอดจนการทำลายพืชคล้ายคลึงกับจิ้งหรีดทองดำมาก พบน้อยกว่าจิ้งหรีดทองดำ        ๑๓/ ๘๔๑๘
            ๒๔๖๘. ท้องตรา  มีคำนิยามว่า "หนังสือคำสั่งที่ประทับตราของเจ้ากระทรวง"
                    หนังสือราชการที่มีไปถึงหัวเมืองนั้นแต่เดิมเรียก "ตรา" เพียงแต่เขียนและประทับตราไปก็ใช้ได้ เมื่อได้จัดระบบการปกครองเป็นกระทรวงขึ้นในรัชกาลที่ห้าแล้ว จึงได้ใช้วิธีลงนามและประทับตราไปด้วยทุกฉบับ
                    หลักการปกครองประเทศสยามแต่โบราณมา การบังคับบัญชาสิทธิขาดอยู่ในพระเจ้าแผ่นดิน เสนาบดี เป็นแต่ผู้ทำการตามรับสั่งพระเจ้าแผ่นดิน ตราพระราชสีห์และตราคชสีห์ สำหรับประทับเป็นสำคัญ ในหนังสือรับสั่งของพระเจ้าแผ่นดิน แต่มีการอย่างอื่นอันเป็นหน้าที่เสนาบดีที่ต้องมีหน้าที่ของตนเอง สิ่งหรือชี้แจง เสนาบดีจึงต้องมีตราตำแหน่งสองดวง เฉพาะกระทรวงมหาดไทยมีตราพระราชสีห์ใหญ่สำหรับประทับหนังสือรับสั่งของพระเจ้าแผ่นดินดวงหนึ่ง ตราพระราชสีห์น้อยสำหรับประทับหนังสือคำสั่งของตัวเสนาบดีเองอีกดวงหนึ่ง สมุหกลาโหมก็มีตราคชสีห์ใหญ่และตราคชสีห์น้อยอย่างเดียวกัน จึงเกิดคติถือกันเป็นตำราในกระทรวงมหาดไทยและกลาโหมว่า
                    ๑. หนังสือซึ่งเชิญพระราชโองการ ต้องประทับตราพระราชสีห์ใหญ่และเรียกหนังสือชนิดนี้ว่า สารตรา
                    ๒. หนังสือประทับตราพระราชสีห์น้อยนั้นคล้ายกับจดหมายนามของเสนาบดี ตามที่เป็นจริงและเรียกหนังสืออย่างนี้ว่าท้องตรา       ๑๓/ ๘๔๑๙
            ๒๔๖๙. ท่องเที่ยว  หมายความถึง การเดินทางจากภูมิลำเนาตามปรกติของแต่ละบุคคล ไปยังท้องถิ่นอื่นเป็นการชั่วคราว เพื่อพักผ่อนหย่อนใจ เพื่อได้รับความรู้ความบันเทิงใจ จากการได้ชมศิลปวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ ขนบธรรมเนียมประเพณี วิถีชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนในท้องถิ่น สภาพความงามตามธรรมชาติ ตลอดจนผลงานและสิ่งก่อสร้าง ที่เกิดขึ้นด้วยฝีมือมนุษย์
                    การท่องเที่ยวนับเป็นอุตสาหกรรมประเภทหนึ่ง ที่มีขอบเขตกว้างขวางมากเพราะมีธุรกิจต่างๆ เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวหลายประการคือ ธุรกิจโรงแรม การขนส่ง บริษัทนำเที่ยว กิจการด้านการบันเทิงเริงรมย์ ภัตตาคาร การจัดและการจำหน่ายของที่ระลึกและสินค้าพื้นเมือง เป็นต้น นำมาซึ่งรายได้ที่เป็นเงินตราต่างประเทศ ทำให้เกิดการกระจายรายได้ และการจ้างงานสูง         ๑๓/ ๘๔๒๒
            ๒๔๗๐. ท้องน้อย  เป็นส่วนของร่างกายที่อยู่ระหว่างสะดือกับหัวหน่าว ท้องน้อยมีความสำคัญคือ เมื่อมีน้ำปัสสาวะอยู่ในกระเพาะปัสสาวะมาก จะทำให้กระเพาะปัสสาวะนั้นโต และสูงขึ้นจนพ้นช่องเชิงกราน มาอยู่เหนือหัวหน่าว แล้วล้ำมาอยู่ในช่องท้อง ตรงพื้นที่ใต้กระเพาะของผนังด้านหน้าท้อง ถ้าถูกกระแทกจนทำให้กระเพาะปัสสาวะแตก จะทำให้น้ำปัสสาวะไหลออกจากกระเพาะปัสสาวะ แทรกซึมไปตามใต้เยื่อบุเกี่ยวกับช่องท้อง ทำให้เกิดการเจ็บปวดมาก ถึงเป็นอันตรายได้
                    ในกรณีผู้หญิงถ้าตั้งครรภ์ มดลูกซึ่งอยู่ในช่องเชิงกรานจะขยายตัวออก และยกตัวสูงจากช่องเชิงกรานเข้าไปในช่องท้อง ขณะที่มดลูกมาอยู่ในช่องท้องส่วนสะดือนี้ หากได้รับการกระทบกระแทก อาจทำให้มดลูกแตกได้       ๑๓/ ๘๔๒๕
            ๒๔๗๑. ทองบรอนซ์  เป็นโลหะผสมระหว่างทองแดงกับดีบุก ซึ่งส่วนผสมนี้ขึ้นอยู่กับความต้องการที่จะนำไปใช้ประโยชน์        ๑๓/ ๘๔๒๖
            ๒๔๗๒. ทองประศรี  เป็นชื่อตัวละครหญิงในเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน ซึ่งเชื่อกันว่ามีเค้าเรื่องจริง ในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ และได้เล่าสู่กันฟังในรูปเสภา จนกระทั่งมาเริ่มแต่งเป็นคำประพันธ์ ในสมัยรัชกาลที่สอง
                    นางทองศรี เป็นภริยาของขุนไกรพลพ่าย ผู้ซึ่งรับราชการเป็นทหารประจำหัวเมือง ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านพลับ เมืองสุพรรณบุรี มีบุตรชายชื่อ พลายแก้ว ต่อมาขุนไกรต้องรับพระราชอาญาถึงประหารชีวิต และริมทรัพย์ นางทองประศรีได้พาพลายแก้ว หลบหนีไปตั้งตัวใหม่อยู่ที่เมืองกาญจบุรี ณ เขาชนไก่ จนลูกชายอายได้ ๑๕ ปี จึงพาไปบวชเป็นสามเณร ที่วัดส้มใหญ่ ต่อมาเณรแก้วไปศึกษาเพิ่มเติมที่วัดป่าเลไลย์ และที่วัดแค แล้วลาอาจารย์เพื่อแต่งงาน
                    เมื่อพลายแก้ว ทำความดีความชอบได้เป็นที่ขุนแผนแสนสะท้าน จนตกอับถึงติดคุกนางทองประศรีต้องเลี้ยงหลานชายคือ พลายงาม จนพลายงามมีอายุ ๑๕ ปี ในที่สุดพลายงามอาสาและทำความดีความชอบ จนได้เป็นที่เจ้าหมื่นไวยวรนาถ นางจึงได้ติดตามหลานชายมาอยู่ที่กรุงศรีอยุธยา และยังได้ขอหลานชายที่เป็นลูกขุนแผนกับนางแก้วกิริยาคือ พลายชุมพลมาเลี้ยง จนในที่สุดพลายชุมพลได้รับแต่งตั้งเป็นหลวงนายฤทธิ์
                    นางทองประศรี เป็นตัวละครที่เป็นตัวอย่างของหญิงไทยโบราณ ที่มีความรู้ความสามารถช่วยตัวเอง และครอบครัวได้เป็นอย่างดี        ๑๓/ ๘๔๒๖
            ๒๔๗๓. ทองผาภูมิ  อำเภอ ขึ้น จ.กาญจนบุรี อาณาเขตทางทิศตะวันตกจากประเทศพม่า ภูมิประเทศเป็นป่าและภูเขา
                    อ.ทองผาภูมิ เดิมเป็นเมืองเก่า ยุบเป็นอำเภอ ลดเป็นหมู่บ้านและเปลี่ยนเป็นกิ่ง อ.สังขละ แล้วยกฐานะเป็นอำเภอมาโดยลำดับคือ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๓๘ ยุบเป็นอำเภอเรียกว่า อ.เมืองสังขละบุรี ปี พ.ศ.๒๔๔๔ ย้ายที่ว่าการไปตั้งที่ เมืองท่าขนุน ที่ตั้งอำเภอเดิมลดลงเป็น กิ่ง อ.วังกะ ขึ้น อ.เมืองสังขละบุรี พ.ศ.๒๔๖๗ ยกกิ่ง อ.วังกะ ขึ้นเป็น อ.วังกะ และยุบ อ.เมืองสังขละบุรี เป็นกิ่ง อ.สังขละ แล้วลด อ.ทองผาภูมิ ลงเป็นหมู่บ้าน อยู่ในเขตกิ่ง อ.สังขละ อ.วังกะ พ.ศ.๒๔๘๒  เปลี่ยนชื่อ กิ่ง อ.สังขละ เป็นกิ่ง อ.ทองผาภูมิ พ.ศ.๒๔๘๔ ยกฐานะ กิ่ง อ.ทองผาภูมิ เป็นอำเภอ ส่วน อ.วังกะ ลดเป็นกิ่ง เรียกว่า กิ่ง อ.สังขละ ขึ้น อ.ทองผาภูมิ พ.ศ.๒๔๐๘ ยกกิ่ง อ.สังขละ เป็นอำเภอ           ๑๓/ ๘๔๒๗
            ๒๔๗๔.ท้องผูก  คนปรกติจะมีกากอาหารส่วนมากอยู่ในลำไส้ใหญ่ ในเวลาไม่น้อยกว่า ๑๖ ชม. หลังจากกินอาหาร เมื่อมีการถ่ายอุจจาระ กากอาหารในส่วนนี้ จะถูกขับถ่ายออกมาหมด
                    ท้องผูก เป็นภาวะหรืออาการที่ไม่มีกากอาหาร ถูกขับถ่ายออกมาภายใน ๔๐ ชม. เป็นความผิดปรกติในการถ่ายอุจจาระ ทำให้เกิดอาการแน่นอึดอัด และไม่สบายในท้อง มึนและปวดศีรษะ อาจมีไข้ คลื่นไข้และอาเจียน
                    ท้องผูก แบ่งตามกลไกที่ทำให้เกิดได้เป็นสองอย่างคือ
                    ๑. เกิดจากลำไส้มีการเคลื่อนไหวของอาหาร และกากอาหารในลำไส้ช้ากว่าปรกติ
                    ๒. เกิดจากการถ่ายอุจจาระเป็นไปด้วย ความลำบากด้วยเหตุต่าง ๆ
            ๒๔๗๕. ทองพล  เป็นอาหารชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้ง ทำให้สุกด้วยการทอด มีลักษณะเบาขึ้นพองตัวมาก รสมันเค็มเล็กน้อย ใช้เป็นของคาวก็ได้ ของหวานก็ได้
                    เนื่องจากทองพล ดั้งเดิมเป็นของฝรั่ง แป้งที่ใช้ปรุงเป็นแป้งสาลี       ๑๓/ ๘๔๓๓
            ๒๔๗๖. ทองพันชั่ง  เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ ๖๐ - ๑๒๐ ซม. กิ่งอ่อน ใบเดี่ยวออกตรงข้ามเป็นคู่ ๆ รูปไข่ ดอกสีขาวออกเป็นช่อสั้น ๆ ตรงตามง่ามใบ นิยมปลูกตามบ้านเพื่อทำเป็นรั้ว หรือทำยา ต้นมีสรรพคุณเป็นยาดับพิษไข้ พิษเบื่อเมา และฆ่าพยาธิ แก้โรคผิวหนัง แก้มะเร็ง รากเป็นยาแก้โรคเรื้อน ใบตำละลายในอัลกอฮอล์ หรือน้ำส้มสายชู เป็นยาแก้โรคเรื้อนกวาง โรคขี้ขลาก          ๑๓/ ๘๔๓๔
            ๒๔๗๗. ทองพันดุล - ต้น  ต้นสูงประมาณ ๑/๒ เมตร มีรากเป็นหัว ใบเป็นชนิดใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน รูปใบรูปยาวรี หรือรูปไข่ ดอกคล้ายชบาออกตามปลายกิ่ง และง่ามใบ กลีบดอกสีชมพูอมส้ม ผลแห้งลูกทรงกลม       ๑๓/ ๘๔๓๕
            ๒๔๗๘. ทองม้วน  เป็นชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งผสมกับไข่ อยู่ในประเภทขนมแห้ง กรอบ รสหวานมัน มีรสเค็มแทรก
                    ขนมฝรั่ง ที่คล้ายทองม้วนมีอยู่หลายอย่าง ส่วนผสมก็ใช้หลักเกณฑ์ที่คล้ายกัน เครื่องมือเครื่องใช้ในการปรุง ก็ทำเช่นเดียวกัน            ๑๓/ ๘๔๓๕
            ๒๔๗๙. ท้องมาน - โรค  คือ ภาวะที่มีน้ำคลายซีรุ่มของเลือดอยู่ในช่องท้อง อาจมีน้ำมากถึง ๑๕ - ๒๐ ลิตร ทำให้หน้าท้องโป่งพองอย่างเห็นได้ชัด น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นอย่างมาก มีอาการอึดอัดในท้อง ช่องอก แน่นท้อง ท้องผูกเบื่ออาหาร หายใจลำบาก และมีอาการบวมที่เท้าทั้งสองข้าง อาจจำแนกได้ดังนี้
                    ๑. โรคที่เกิดแก่เยื่อยุท้อง
                    ๒. การอุดกั้นหลอดเลือดดำปอร์ตัล
                    ๓. โรคที่เกิดแก่ตับ เช่น ตับแข็ง มีโพรงหนองที่ตับ และมะเร็ง เป็นต้น
                    ๔. การอุดตันหลอดเลือดดำ อินพีเรีย เวนา คาวา
                    ๕. โรคที่เกิดแก่หัวใจ ได้แก่ ความพิการของลิ้นหัวใจ
                    ๖. โรคที่เกิดแก่ไต เช่น โรคไตอักเสบ เรื้อรัง
                    ๗. การอุดกั้นทางเดินของน้ำเหลือง
                    ๘. สาเหตุอื่น ๆ เช่น โรคปอดเรื้อรัง        ๑๓/  ๘๔๓๗
            ๒๔๘๐. ทองลัน  เป็นพระนามพระเจ้าแผ่นดิน ที่ปกครองกรุงศรีอยุธยาเมื่อปี พ.ศ.๑๙๓๑ สืบต่อจากสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่หนึ่ง (พงั่ว)  ผู้เป็นพระราชบิดา ขณะนั้นพระองค์มีพระชันษา ๑๕ ปี ครองราชย์อยู่ได้เจ็ดวัน พระราเมศวรซึ่งครองเมืองลพบุรี ได้ยกทัพมายังกรุงศรีอยุธยา จับพระเจ้าทองลันได้ แล้วให้สำเร็จโทษ ณ วัดโคกพระยา แล้วพระราเมศวรก็ได้เป็นกษัตริย์ครองกรุงศรีอยุธยาเป็นครั้งที่สอง       ๑๓/ ๘๔๓๘
            ๒๔๘๑. ทองลิน - ปลา  เป็นปลาน้ำจืดชนิดมีเกล็ด อยู่ในวงศ์ย่อยปลาตะเพียน        ๑๓/ ๘๔๔๐
            ๒๔๘๒. ทองหยอด  เป็นขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยไข่แดง ผสมน้ำตาลทำเป็นลูกกลม ๆ เป็นขนมชั้นดี หรือดีที่สุดของไทย เพราะเมื่อเลี้ยงพระ สำรับหวานจะขาดทองหยอดแทบไม่ได้        ๑๓/ ๘๔๔๑
            ๒๔๘๓. ทองหยิบ  เป็นขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยไข่แดง ผสมน้ำตาล ใช้หยิบเป็นรูปกลีบ  ๆ ขนมชนิดนี้ใช้ต้มให้สุกในน้ำเชื่อม       ๑๓/ ๘๔๔๓
            ๒๔๘๔. ทองหลาง  เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง โตเร็ว เนื้อไม้อ่อน มีหนามตามลำต้นและกิ่ง ใบเป็นใบประกอบติดกับกิ่ง แบบบันไดเวียน ดอกออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง มีขนาดใหญ่สีแดงสด ดอกทะยอยบานจากฐานช่อ ไปยังปลายช่อ ลักษณะคล้ายดอกถั่ว ฝักรูปยาว       ๑๓/ ๘๔๔๕
            ๒๔๘๕. ทองเหลือง  เป็นโลหะผสมระหว่างทองแดงกับสังกะสี สว่นผสมขึ้นอยู่กับความต้องการ แบ่งได้เป็นสามชนิด ตามสัดส่วนของทองแดง ถ้ามีมากเนื้อจะอ่อน
                    เนื่องจากมีสังกะสีเป็นส่วนผสมทำให้ทนทานต่อการกัดกร่อน        ๑๓/  ๘๔๔๘
            ๒๔๘๖. ทองโหลง  (ดู ทองหลาง - ลำดับที่ ๒๔๘๒)       ๑๓/ ๘๔๔๘
            ๒๔๘๗. ทองเอก  เป็นชื่อขนมชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในจำพวกขนมที่เก็บไว้บริโภคได้ชั่วระยะ ๕ - ๗ วัน ถือกันว่าเป็นขนมชั้นยอด ทั้งด้วยเครื่องปรุง รส รูปร่างลักษณะและสีสัน ทำด้วยไข่แดง หัวกะทิ น้ำตาล และแป้งเล็กน้อย มีรสหวานมัน กลิ่นหอม สีเหลืองราวกับทอง ทั้งยังแต่งด้วยทองคำเปลว เป็นขนมไทยที่มีมานาน        ๑๓/ ๘๔๔๘
            ๒๔๘๘. ทอดกฐิน  มีคำนิยามว่า "พิธีถวายผ้าแก่พระสงฆ์ในการกฐิน"  คำว่า กฐิน
                    มูลเหตุที่เกิดการทอดกฐินนี้ มีเรื่องว่า เมื่อพระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้พระสงฆ์กรานกฐินได้แล้วคือ โปรดให้พระสงฆ์ผลัดเปลี่ยนผ้าครองได้ปีละครั้ง ในชั้นแรก พระสงฆ์ต้องหาผ้ามาทำจีวรกันเอง และห้ามไม่ให้ขอเขาด้วย ไม่ให้แสดงปริยายคือ ไม่ให้พูดเลียบเคียงว่า ต้องการด้วย ทรงอนุญาตให้หาได้ทางเดียวคือ บังสุกุลสัญญา พระภิกษุสงฆ์จึงต้องเที่ยวหาผ้าตามป่าช้าบ้าง ตามกองขยะบ้าง เมื่อได้มาแล้วในวันใดต้องทำจีวรให้เสร็จในวันนั้น ถ้าเสร็จไม่ทันก็เสียพิธี เป็นอันว่าปีนั้น ทำไม่ได้อีกต่อไป ผู้ที่เห็นความลำบากของพระสงฆ์ จึงหาโอกาสข่วย เมื่อถึงเทศกาลกฐิน จึงเอาผ้าไปทอดไว้ในป่าช้าบ้าง บนกองขยะบ้าง ต่อมาก็เอาไปเที่ยววางไว้ตามบริเวณวัดบ้าง เพื่อไม่ให้รู้ว่าเป็นของใคร ดังนั้น ในคำอปโลกนี้ คือ การบอกเล่าของพระภิกษุสงฆ์จึงมีว่า "ดาวเลื่อนลอยมาในนภาลัย ประเทศอากาศเวหา มาตกลงในท่ามกลางระหว่างสงฆ์ มิได้เจาะจงแก่พระภิกษุสงฆ์องค์ใด"  การกรานกฐินจึงเป็นงานใหญ่มากของพระภิกษุสงฆ์ ถึงโปรดให้งดใช้สิกขาบทบางข้อ เฉพาะในกาลนั้น
                    ต่อมา เมื่อพระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้พระภิกษุสงฆ์รับคหบดีจีวรคือ ผ้าจีวรที่มีผู้ศรัทธามาถวายได้แล้ว ผู้ทอดกฐินจึงแสดงตัวให้ปรากฎได้ ในคำอปโลกนี้ของพระภิกษุสงฆ์ จึงระบุตัวเจ้าของผู้ทอดขึ้น ดังที่ปรากฎอยู่ในทุกวันนี้
                    การทอดกฐินชั้นเดิม ก็มีแต่ผ้าผืนเดียว โดยปรกติเป็นผ้าขาวทั้งผืน มีขนาดพอที่จะทำเป็นจีวรผืนหนึ่งได้ เรียกผ้าผืนนั้นว่า  ผ้ากฐิน หรือองค์กฐิน แต่ปัจจุบันเลือนมาเป็นหมายถึง ผ้าจีวรที่สำเร็จรูปแล้ว เฉพาะไตรจีวรที่ตั้งใจถวายองค์ครองว่า องค์กฐิน ต่อมามีเครื่องประกอบ เรียก บริวารกฐิน
                    เมื่อเตรียมเครื่องกฐินพร้อมแล้ว ถึงกำหนดเวลานำไปทอดถวาย ก่อนถวายมีกล่าวคำนมัสการพระรัตนตรัย สมาทานศีล แล้วเจ้าการกล่าวนำถวายมีความว่า
                     "ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายขอน้อมถวายซึ่งผ้ากฐิน พ้ร้อมทั้งบริวารนี้แด่พระสงฆ์ " แม้เป็นคำรบสอง... แม้เป็นคำรบสาม..."
                    เมื่อจบคำถวาย พระสงฆ์รับสาธุแล้ว เจ้าการยกองค์กฐินถวายองค์ครองต่อไป เมื่อเสร็จแล้วเจ้าการพร้อมผู้ร่วมการ ถวายบริขารกฐินแก่องค์ครอง และพระอันดับหมดแล้ว พระสงฆ์อนุโมทนา เจ้าการกรวดน้ำ ฟังพระจบแล้ว เป็นเสร็จพิธีการทอดกฐิน        ๑๓/ ๘๔๕๐
            ๒๔๘๙. ทอดตลาด  มีคำนิยามว่า " ขายโดยวิธีประมูลราคา "  เป็นวิธีขายทรัพย์แบบหนึ่ง ที่ใช้กันมาแต่ครั้งโบราณ ก่อนคริตส์กาลปรากฎหลักฐานตามกฎหมายโรมัน นับเวลาได้ประมาณสองพันปีมาแล้ว
                    สาระสำคัญของการขายทอดตลาดคือ เป็นการขายทรัพย์โดยเปิดเผยสาธารณชนทั่วไป มีโอกาสเสนอซื้อ ผู้ใดให้ราคาสูงสุดก็ได้ทรัพย์นั้น ๆ ไป วิธีหรืออาการที่ผู้ทอดตลาดสนองรับคำเสนอสู้ราคานั้นถือเป็นธรรมเนียมสากลว่า เมื่อไม่มีผู้ใดให้ราคาสูงขึ้นต่อไป ผู้ทอดตลาดจะเคาะค้อนทำด้วยไม้ลงบนโต๊ะ เป็นสัญญาณแสดงว่า การขายทรัพย์นั้นบริบูรณ์        ๑๓/ ๘๔๕๓
            ๒๔๙๐. ทอดผ้าป่า  มีคำนิยามว่า "เอาผ้าถวายโดยทิ้งไว้ เพื่อให้พระชักเอาเอง "หรือ" ผ้าที่ทายกถวายพระต่อจากเทศกาลกฐิน ออกไปนับเข้าในผ้าบังสุกุล "
                    เรื่องผ้าป่านี้มีเค้าเรื่องจากคัมภีร์จีวรขันธกะ วินัยปิฎก เรื่องพระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้พระภิกษุ รับคหบดีจีวรคือ จีวรที่ชาวบ้านถวาย
                    ในตอนปฐมโพธิกาล กำหนดเวลาว่าพ้น ๑๕ พรรษา แต่ปีตรัสรู้ไปแล้ว ในตอนนั้นพระพุทธเจ้ายังไม่ทรงอนุญาตให้พระภิกษุรับคหบดีจีวร ภิกษุทั้งหลายนุ่งห่มได้แต่ผ้าบังสุกุลเท่านั้น ชาวบ้านเห็นความลำบากของพระภิกษุในเรื่องนี้ จึงหาทางช่วยโดยเอาผ้าไปทิ้งไว้ในป่าช้าบ้าง กองขยะบ้าง ทอดไว้ตามกิ่งไม้ หรือพาดไว้ตามหีบศพ แต่ต้องทำพิธีการให้พระภิกษุเชื่อว่า เจ้าของทิ้งแล้ว หรือของนั้นไม่มีเจ้าของ เมื่อพระภิกษุเห็นเช่นนั้น ก็ถือเอาโดยบังสุกุลที่เรียกว่า "ชักผ้าป่า"  หรือ "ชักบังสุกุล"  ไม่ทำอย่างนั้นไม่ได้ เพราะถ้าพระภิกษุรู้ว่าชาวบ้านก็ไม่ยอมรับ ดังนั้น ผู้คิดจะช่วยพระภิกษุจึงต้องทำโดยละเมียดละไมที่สุด โดยกิริยาที่ต้องทำอย่างนี้ เราจึงเรียกกันว่า "ทอดผ้าป่า"         ๑๓/ ๘๔๖๐
            ๒๔๙๑. ทอผ้า  การทอผ้ามีด้ายอยู่สองชนิด ชนิดหนึ่งเรียกว่า ด้ายพุ่ง  อีกชนิดหนึ่งเรียกว่า ด้ายยืน การทอผ้า หมายความว่า การทำเส้นด้ายพุ่งกับเส้นด้ายยืน เข้าขัดกัน
                    ปัจจุบันวัตถุที่ใช้นำมาทอทำเสื้อผ้า มีมากมายหลายชนิด เช่น ใยไหม เอามาทอเป็นผ้าแพร ใยฝ้าย ใช้ทอเป็นผ้าฝ้าย ขนแกะทอเป็นสักหลาด และะเยื่อใยไม้ทอเป็นผ้าลินิน ผ้าป่าน เป็นต้น มนุษย์รู้จักการทอผ้าด้วยฝ้าย ทีหลังการทอผ้าด้วยไหม
                    การทอผ้าฝ้ายนั้น ปรากฎในวรรณคดีจีนว่า จีนได้ใช้ฝ้ายทอผ้ามาตั้งแต่เมื่อ ๒,๒๐๐ ปี มาแล้ว ภายหลังได้มีผู้นำวิชานี้ เข้ามาเผยแพร่ในอินเดีย แล้วต่อไปยังอียิปต์ และยุโรป เมื่อพระเจ้าอเล็กซานเดอร์ ฯ ตีอินเดียบางส่วนได้
                    เกี่ยวกับประวัติการทอผ้าของไทย เมื่อราวปี พ.ศ.๔๒๐ ชาติไทยได้รวมกันเป็นแว่นแคว้นเรียกว่า "นครเพงาย" อันเป็นอาณาจักรอ้ายลาว ชาวอ้ายลาวรู้จักการย้อมผ้าสี ทำพรมขนสัตว์ ทอผ้าเป็นดอกดวง และทอผ้าได้หลายชนิด
                    ในปี พ.ศ.๒๔๗๖ วงการทหารไทย ตระหนักว่า ยามปรกติราชการทหารต้องซื้อผ้าเป็นจำนวนมาก ดังนั้น ในยามสงครามก็จะต้องใช้มากยิ่งขึ้น ถ้าประเทศไทยยังไม่มีอุตสาหกรรมประเภทนี้ ก็จะเกิดการขาดแคลน จากเหตุนี้โรงงานทอผ้าด้วยเครื่องจักรโรงแรกของประเทศไทย จึงได้เกิดขึ้นใช้ชื่อว่า โรงงานฝ้ายสยาม เป็นแผนกหนึ่งอยู่ในกรมอาภรณ์ภัณฑ์ กระทรวงกลาโหม โดยมีกำลังเครื่องจักรปั่นด้าย ๓,๒๗๒ หลอด พร้อมกับเครื่องทอผ้าชนิดต่าง ๆ อีกเป็นจำนวนมาก เปิดเป็นทางการเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๘ และต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๘๒ ก็ได้มีการตั้งโรงงานภาคเหนือขึ้นที่จังหวัดพิษณุโลก มีเครื่องทอเริ่มแรก ๑๐๐ เครื่อง          ๑๓/ ๘๔๖๓
            ๒๔๙๒. ทอเรียม  เป็นธาตุโลหะชนิดหนึ่งสีเทาเงิน เป็นธาตุกัมมันตรังสีมีประโยชน์ในทางปรมาณู ทอเรียม ออกไซด์ใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมหลอดไฟฟ้า โดยเฉพาะทำไส้หลอดไฟฟ้า ไส้หลอดตะเกียงกาซ ตะเกียงน้ำมันก๊าด         ๑๓/  ๘๔๗๐
            ๒๔๙๓. ทะนาน  เป็นชื่อสิ่งของสำหรับใช้ตวงของแห้ง และของเหลวมาแต่โบราณ ใช้เป็นชื่อมาตราตวงตามวิธีประเพณี เรียกว่า " ทะนานหลวง" มีอัตราเท่ากับ ๑ ลิตร ที่ตวงของแห้งก็มี ข้าวเปลือก และข้าวสารเป็นสำคัญ ส่วนที่ตวงของเหลวมี เหล้า และน้ำมันพืช
                    รูปร่างของทะนาน เป็นกะโหลก หรือกะลามะพร้าว ตัดประมาณค่อนมาทางป้าน และใช้ทางแหลมเป็นทะนาน มาแต่ดั้งเดิม
                    การใช้ทะนาน ตวงข้าวคงจะใช้มาตั้งแต่สมัยสุโขทัยแล้ว แต่ไม่มีหนังสือกล่าวถึง คำว่า ทะนาน เริ่มปรากฎในสมัยสมเด็จพระรามาธิบดี (อู่ทอง) คือ ในปี พ.ศ.๑๘๙๕ ได้ออกกฎหมายลักษณะอาญาหลวง มีมาตราหนึ่งได้กล่าวถึง ทะนาน เอาไว้ นอกจากนี้ยังมีคำว่า "สัจ" คือ "สัด"  อันเป็นเครื่องสานอย่างกระบุง เป็นด้วยทะนานกับสัด ใช้ในการตวงข้าวขายมากที่สุด กำหนดให้ ๒๕ ทะนาน เท่ากับ ๑ สัด
                    มาตราตวงของไทยโบราณมีว่า
                        ๓๐๐    เมล็ดข้าว  =   ๑  ใจมือ        ๘ ใจมือ =  ๑ ฟายมือ         ๘ ฟายมือ =  ๑ทะนาน
                        ๕    ทะนาน  =       ๑ กระเชอ        ๕ กระเชอ =   ๑ สัด          ๕ สัด   =    ๑ กระชุก
                        ๔    กระชุก   =      ๑ ตะลอง          ๔ ตะลอง =    ๑ เกวียน       ๔ เกวียน =   ๑ ตะล่อม
                        ๕    ตะล่อม    =    ๑ ยุ้ง               ๕ ยุ้ง  =   ๑ ฉาง
                    ในการซื้อขายมีมาตราที่ใช้อีกแบบหนึ่งคือ
                       ๑๕๐  เมล็ดข้าว  =   ๑ หยิบมือ          ๔ หยิบมือ =   ๑ กำมือ        ๔ กำมือ =  ฟายมือ
                        ๒    ฟายมือ   =     ๑ กอบ            ๔ กอบ  =     ๑ ทะนาน        ๒๕ ทะนาน =  ๑ สัด
                       ๘๐  สัด  =   ๑ เกวียน
                    ตั้งแต่ประกาศใช้ พ.ร.บ.มาตราชั่ง ตวง วัด พ.ศ.๒๔๖๖ แล้ว การใช้เครื่องตวงของเก่ามี ทะนาน กะโหลก หรือกะลามะพร้าว สัด ที่เป็นเครื่องสาน ถังที่เป็นไม้ ก็ไม่ใช้อีกต่อไป        ๑๓/  ๘๔๗๐

| ย้อนกลับ | บน | หน้าต่อไป |