ก.
| กรรมวาที | ผู้ที่เชื่อว่าการกระทำมีอยู่ |
| กวริงการาหาร | อาหารคือคำข้าว |
| กามคุณ | ส่วนที่ปราถนา |
| กามฉันทะ | ความพอใจใน กาม เป็นนิวรณ์ข้อแรกใน นิวรณ์ 5 ประการ |
| กามาพจร | ยังข้องอยู่ในกาม |
| กามาสวะ | กิเลสเครื่องหมักดองคือ กาม |
| กิริยาวาที | ผู้ที่เชื่อว่าผลของการกระทำมีอยู่ |
| กูฏาคารศาลา | ห้องหรือโรงในเรือนยอด สังฆารามในเขตเมืองเวสาลี |
| โกเชาว์ | ผ้าที่ทำด้วยขนสัตว์ |
| โกตุหลศาลา | ศาลาสาธารณะ |
| โกมุท | ดอกบัวแดง |
| โกศล | ชื่อแคว้นหนึ่งในชมพูทวีป |
| ขรรค์ | หอกด้ามสั้น |
| ขันธ์ | ส่วนของร่างกายและจิตใจ |
| ขาทนียโภชนียาหาร | ของเคี้ยวของกิน |
| ขานุมัตต์ | ชื่อบ้าน |
| ขิททาปโทสิกา | ชื่อเทวดาจำพวกหนึ่ง |
| คัดครา | สระโบกขรณี |
| คันธารี | ชื่อวิชาที่ทำให้หายตัวได้ |
| โคจร | ความประพฤติอารมณ์ ที่เที่ยวไป |
| โคดม | พระนามของพระพุทธเจ้า |
| จตุตถฌาน | การเพ่งอารมณ์ลำดับที่สี่ ในรูปฌานสี่ |
| จรณะ | ความประพฤติ |
| จัณฑาล | ลูกที่เกิดจากพ่อแม่ที่ต่างวรรณะกัน |
| เจโตวิมุติ | ความหลุดพ้นแห่งจิต |
| ชนบทกัลยาณี | นางงามในชนบท |
| ชาณุโสนิ | ชื่อพราหมณ์คนหนึ่ง |
| ชาลียะ | ชื่อปริพาชกคนหนึ่ง |
| ชีวกโกมารภัจจ์ | ชื่อหมอคนหนึ่งที่มีความสามารถมากครั้งพุทธกาล |
| ญาณทัสนะ | ความรู้และความเห็น |
| ดาวดึงส์ | ชื่อสวรรค์ชั้นที่ 2 ในสวรรค์ 6 ชั้น |
| ดุสิต | ชื่อสวรรค์ชั้นที่ 4 ในสวรรค์ 6 ชั้น |
| ตติยฌาน | ความเพ่งอารามณ์ลำดับที่สามในรูปฌานสี่ |
| ตถาคต | พระนามของพระพุทธเจ้า ท่านผู้ไปตรงต่อความจริง |
| ตบะ | ความเพียรอย่างเคร่งเครียด ความเพียรเครื่องเผากิเลส |
| ตัณหา | ความทะยานอยาก ความปราถนา ความดิ้นรนทางกาม |
| ติรัจฉานกถา | เรื่องต่ำทราม เรื่องไร้สาระ |
| เตโชธาตุ | ธาตุไฟ |
| โตเทยยะ | ชื่อพราหมณ์ผู้หนึ่ง |
| ถีนมิทธะ | ความหดหู่และง่วงงุน เป็นนิวรณ์หนึ่งในนิวรณ์ 5 ประการ |
| ทักษิณาทาน | ทานเพื่อผลอันเจริญ ทานอุทิศเพื่อผู้ตาย |
| ทิฎฐธรรม | ความเป็นไปในปัจจุบัน ในโลกนี้ |
| ทิฎฐิชาละ | ชื่อพระูตร |
| ทิพยจักษุ | ตาทิพย์ |
| ทิพยโสต | หูทิพย์ |
| ทุกขนิโรธ | ความดับทุกข์ |
| ทุกขนิโรธคามินีปฎิปทา | ข้อปฎิบัติให้ถึงความดับทุกข์ |
| ทุกขสมุทัย | ความเกิดขึ้นแห่งทุกข์ |
| ทุคติ | ภูมิที่ไปชั่ว |
| ทุติยฌาน | ความเพ่งอารมณ์ ลำดับที่สอง ในอธูปฌานสี่ |
| ธรรมชาละ | ชื่อพระสูตร |
| ธรรมฐิติ | ความตั้งอยู่แห่งธรรมดา |
| ธรรมนิยาม | ความแน่นอนแห่งธรรมดา |
| นาคิตะ | ชื่อพระเถระรูปหนึ่ง |
| นานัตตสัญญา | มีสัญญาต่าง ๆกัน |
| นิครนถนาฎบุตร | ชื่อชื่อเจ้าลัทธิหนึ่ง ในเจ้าลัทธิทั้งหกในสมัยพุทธกาล |
| นิมมานนรดี | ชื่อสวรรค์ชั้นที่ 5 ในสวรรค์ 6 ชั้น |
| เนวสัญญานาสัญญายตนะ | ฌานที่มีสัญญาก็มิใช่ ไม่มีสัญญาก็มิใช่ เป็นหนึ่งในอรุปฌานสี่ |
| บุพเพนิวาสานุสสติญาณ | ญานเครื่องระลึกถึงชาติที่อยู่ในกาลก่อนได้ |
| เบญจกามคุณ | กามคุณห้าประการ |
| ปกุธะกัจจายนะ | ชื่อเจ้าลัทธิคนหนึ่ง ในเจ้าลัทธิทั้งหกในสมัยพุทธกาล |
| ปฏิฆสัญญา | ความใส่ใจในเรื่องคับแค้นใจ |
| ปรนิมมิตวสวดี | ชื่อสวรรค์ชั้นที่หกในสวรรค์หกชั้น ชื่อท้าวผู้ครองสวรรค์ชั้นนี้ |
| ปเสนทิโกศล | พระเจ้าแผ่นดินแห่งแคว้นโกศลในสมัยพุทธกาล |
| ปัจฉาสมณะ | พระผู้เดินตามหลัง |
| ปัญญาวิมุตติ | ความหลุดพ้นด้วยปัญญา |
| ปาจารย์ | ผู้ที่เป็นอาจารย์ของอาจารย์ |
| ปาติโมกข์ | ประมวลศีลของพระสงฆ์ |
| ปูรณะกัสปะ | ชื่อเจ้าลัทธิผู้หนึ่ง ในเจ้าลัทธิทั้งหก ในสมัยพุทธกาล |
| โปกขรสาติ | ชื่อพราหมณ์ผู้หนึ่ง |
| พยากรณ์ | คำทำนาย การตอบ การอธิบาย |
| พรหมจรรย์ | ความประพฤติอย่างประเสริฐ ศาสนธรรมชั้นสูงสุด การบวชซึ่งละเว้นเมถุน |
| พรหมชาละ | ชื่อพระสูตร |
| พรหมทัณท์ | การลงโทษด้วยวิธีที่ไม่ให้ใครพูดด้วย |
| พรหมไทย | ที่พระราชทานแก่พราหมณ์ ยกเว้นภาษีอากร |
| พืชคาม | ไม้ที่ยังเป็นพืช |
| ภวาสวะ | อาสวะคือภพ |
| ภคุ | ชื่อฤาษีคนหนึ่ง |
| ภารทวาช | ชื่อฤาษีคนหนึ่ง |
| ภูตคาม | ไม้ที่งอกแล้ว |
| มคธ | ชื่อแคว้นหนึ่งในชมพูทวีป ครั้งพุทธกาล |
| มณิกา | ชื่อวิชาที่ทายใจคนได้ |
| มโนปโทสิกา | ชื่อเทวดาาจำพวกหนึ่ง |
| มหรคต | จิตที่บรรลุญาณ จิตที่ถึงความเป็นใหญ่ ( คือได้ญาณ ) |
| มหาภูติรูป | รูปใหญ่ได้แก่ธาตุทั้งสี่ ( ดิน น้ำ ลม ไฟ ) |
| มหาลี | นามกษัตริย์ลิจฉวีผู้หนึ่ง |
| มหาวิชิตราช | พระนามพระราชาองค์หนึ่ง |
| มักขลิโคศาล | ชื่อเจ้าลัทธิคนหนึ่ง ในเาจ้าลัทธิทั้งหก ครั้งพุทธกาล |
| มัณฑิยะ | ชื่อปริพาชกผู้หนึ่ง |
| มารโลก | โลกของเหล่ามาร ภพอันเป็นที่อยู่ของมาร |
| มุรธาภิเษก | น้ำรดพระเศียร |
| ยัญพิธี | พิธีบวงสรวง พิธีกรรมต่างๆ พิธีการบูชา |
| ยามา | ชื่อสวรรค์ชั้นที่ 3 ในสวรรค์ 6 ชั้น |
| ราชคฤห์ | นครหลวงของแคว้นมคธ |
| โรสิกะ | ชื่อช่างกัลบกผู้หนึ่ง |
| โลกายตะ | ชื่อคัมภีร์ว่าด้วยเรื่องไม่น่าเชื่อต่างๆ |
| โลหิจจะ | ชื่อพราหมณ์ผู้หนึ่ง ครั้งพุทธกาล |
| วชิรปาณี | ชื่อยักษ์ตนหนึ่ง |
| วังกี | ชื่อพราหมณ์ผู้หนึ่ง |
| วรรณ | การแบ่งชั้นของคนในชมพูทวีปเป็น 4 ชั้นคือ กษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์ และศูทร์ |
| วามกะ | ชื่อฤาษีตนหนึ่ง |
| วามเทวะ | ชื่อฤาษีตนหนึ่ง |
| วาโยธาตุ | ธาตุลม เป็นหนึ่งในสี่ธาตุ คือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม |
| วาลวิชนี | พัดชนิดหนึ่ง |
| วาเสฏฐะ | ชื่อมาณพคนหนึ่ง |
| วิจิกิจฉา | ความระแวงสงสัย เป็นหนึ่งในนิวรณ์ห้าประการ |
| วิชชา | ความรู้ |
| วิญญาญัญจายตนะ | การเพ่งวิญญาณเป็นอารมณ์เป็นหนึ่งในอรูปฌานสี่ |
| วินิบาต | สถานที่ตกต่ำ |
| วิปฏิสาร | ความเดือดร้อน |
| วิวัฏฏกัป | กัปที่เจริญ |
| วิวาหมงคล | การมงคลสมรสที่ฝ่ายชายแต่งงานที่บ้านฝ่ายหญิง |
| วิหารทาน | การถวายวิหาร |
| เวสสามิตร | ชื่อฤาษีตนหนึ่ง |
| เวสาลี | ชื่อเมืองหนึ่งในชมพูทวีปครั้งพุทธกาล เป็นราชธานีของแคว้นโกศล |
| ไวยากรณ์ | คำร้อยแก้ว |
| โวทานิยธรรม | ธรรมบริสุทธิ์ |
| สกสัญญา | |
| สญชัยเวลัฏฐบุตร | ชื่อเจ้าลัทธิหนึ่งในเจ้าลัทธิทั้งหกในครั้งพุทธกาล |
| สนังกุมาร | ชื่อพรหมผู้หนึ่ง |
| สมาธิขันธ์ | กองสมาธิ หมวดสมาธิ |
| สมาธิภาวนา | การเจริญสมาธิ |
| สรณาคมน์ | การถึงสิ่งที่เป็นที่พึ่งที่ระลึก |
| สักก | จอมเทวดา ผู้เป็นใหญ่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ |
| สังกิเลศธรรม | ธรรมเครื่องเศร้าหมองใจ |
| สังวัฎฏกัป | กัปที่เป็นไปข้างฝ่ายเสื่อม |
| สังวัฎฏวิวัฎฏกัป | กัปเสื่อมและกัปเจริญ |
| สัจจสัญญา | การให้สัญญาว่าจะทำจริง |
| สัญญีทิฎฐิ | ความเห็นว่าอัตตาเหนือขึ้นไปจากกายตายมีสัญญา ความจำได้หมายรู้ |
| สัณฐาดาร | สภาที่ประชุม |
| สันดุสิต | ชื่อท้าวผู้ครองสวรรค์ชั้นดุสิต |
| สัสสตทิฏฐิ | มีความเห็นว่าเที่ยง |
| สามัญคุณ | ผลของการเป็นสมณะ หรือผลของการออกบวช |
| สามัญผล | ผลของการเป็นสมณะ หรือผลของการออกบวช |
| สาวัตถี | ชื่อนครหนึ่งในครั้งพุทธกาล |
| สุนักขัตตะ | นามกษัตริย์ลิจฉวี |
| สุนิมมิตะ | ชื่อท้าวผู้ครองสวรรค์ชั้นที่ห้า ในสวรรค์หกชั้น |
| สุปปิยะ | ชื่อปริมาชกผู้หนึ่ง |
| สุภมาณพโตเทยยบุตร | ชื่อมาณพผู้หนึ่ง |
| สุยาม | ชื่อท้าวผู้ครองสวรรค์ชั้นยามา (สวรรค์ชั้นที่สามในสวรรค์หกชั้น) |
| โสทัณฑะ | ชื่อพราหมณ์ผู้หนึ่ง |
| อจิรวดี | ชื่อแม่น้ำสายหนึ่งในชมพูทวีป เป็นหนึ่งในเบญจมหานที |
| อเจลกะ | ชีเปลือย |
| อชาติศัตรู | พระราชาแคว้นมคธ ผู้ครองนครราชคฤห์ โอรสพระเจ้าพิมพิสาร |
| อชิตเกสกัมพล | ชื่ออาจารย์เจ้าลัทธิหนึ่งในเจ้าลัทธิทั้งหก ครั้งพุทธกาล |
| อชินะ | หนังสัตว์ เสือดาว |
| อธิจจสมุปปันนิกทิฏฐิ | ความเห็นว่า สิ่งต่าง ๆ มีขึ้นเองโดยไม่มีเหตุ |
| อธิจิต | จิตอันยิ่ง |
| อธิปัญญา | ปัญญาอันยิ่ง |
| อธิศีล | ศีลอันยิ่ง |
| อนากปิณทิกะ | ชื่อเศรษฐีผู้หนึ่งแห่งนครสาวัตถี ผู้ถวายเชตวันแด่พระพุทธเจ้า |
| อนุกูลยัญ | ยัญบูชาตามประเพณีของตระกูล |
| อนุบุพพิกกา | การแสดงธรรมไปตามลำดับของพระพุทธเจ้า ประกอบด้วย ทานกถา สีลกถา สัคคกถา กามอาทีนพ |
| อนุพยัญชนะ | ส่วนประกอบ ส่วนย่อย |
| อนุยนต์กษัตริย์ | กษัตริย์เมืองขึ้น |
| อนุศาสนีปาฏิหารย์ | การสอนที่มีปาฎิหารย์ |
| อปรันตกัปปิกทิฏฐิ | มีความเห็นปรารถเบื้องปลายของสิ่งต่าง ๆ ว่าจะลงสุดท้ายอย่างไร |
| อภิสัญญานิโรธ | การดับความจำได้หมายรู้ |
| อมราวิเขปทิฎฐิ | มีความเห็นชัดส่ายไม่ตายตัวเหมือนปลาไหล |
| อรรถชาละ | ชื่อพระสูตร |
| อรูปาพจร | จิตที่เป็นไปใน อรูปภูมิ |
| อสัญญีสัตว์ | สัตว์ที่ไม่มีสัญญา (คือ นามขันธ์ 4 มี เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) |
| อัคคนิเวสนะ | ชื่อโคตร ๆ หนึ่ง |
| อังคะ | ชื่อแคว้นหนึ่งในชมพูทวีปครั้งพุทธกาล |
| อังคีรส | ชื่อฤาษีตนหนึ่ง |
| อัญญเคียรกีย์ | คนนอกศาสนา |
| อันตรกัป | กัปในระหว่าง |
| อันตานันติกทิฏฐิ | ความเห็นว่าโลกมีที่สุดและไม่มีที่สุด |
| อัมพวัน | สวนมะม่วง |
| อัมพลัฏฐิกา | ชื่อสวน |
| อัมพัฏฐะ | ชื่อมาณพผู้หนึ่ง |
| อากาสานัญจายคนะ | การเพ่งอาเป็นเป็นอารมณ์ เป็นฌานที่หนึ่งในอรูปฌานสี |
| อากิญจัญญายดนะ | การเพ่งความไม่มีอะไรเหลือเป็นอารมณ์ เป็นฌานทีสองในอรูปฌานสี่ |
| อาชีวก | นักบวชพวกหนึ่งภายนอกพระพุทธศาสนา |
| อาเทสนาปาฏิหารย์ | การหายใจ ความคิด อุปนิสัยได้ถูกต้อง เป็นอัศจรรย์ |
| อาโปธาตุ | ธาตุน้ำ |
| อาภัสสรพรหม | พรหมที่มีแสงซ่านออกจากกาย |
| อาวาหมงคล | การมงคลสมรสที่ฝ่ายหญิงแต่งงานที่บ้านฝ่ายชาย |
| อาสวักขยญาณ | ความรู้ในความสิ้นไปแห่งอาสวะ |
| อิจฉานังคคาม | ชื่อหมู่บ้านแห่งหนึ่ง |
| อิติหาส | ชื่อคัมภีร์ ๆ หนึ่ง |
| อิทธาภิสังขาร | การปรุงแต่งขึ้นด้วยฤทธิ์ |
| อิทธิปาฎิหารย์ | ความอัศจรรย์ที่เกิดจากอำนาจฤทธิ์บันดาล |
| อิทธิวิธี | การแสดงฤทธิได้ |
| อินทร์ | จอมเทพ ผู้เป็นใหญ่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ |
| อินทรีย์ | ความเป็นใหญ่ |
| อุกกัฏจะ | ชื่อนครแห่งหนึ่ง |
| อุกกากราช | ชื่อพระราชาที่ครองกรุงกบิลพัสดุ์เป็นพระองค์แรก |
| อุคคราชบุตร | ราชบุตรผู้สูงศักดิ์ |
| อุทธัจจกุกกุจจะ | ความฟุ้งซ่าน และรำคาญ เป็นนิวรณ์ประการหนึ่งในนิวรณ์ห้า |
| อุเบกขา | การวางเฉย เป็นองค์ธรรมประการหนึ่งในจตุตถฌาน |
| อุปกิเลส | เครื่องเข้าไปทำให้ใจเศร้าหมอง |
| อุปบาต | เหตุการณ์ผิดปกติ ลางบอกเหตุ |
| อุปาทายรูป | รูปที่อาศัยขันธุ์ 5 เกิดขึ้น |
| อุปายาส | ความคับแค้นใจ |
| อุภโตสุชาติ | การเกิดที่บริสุทธิ์ทั้งฝ่ายบิดาและมารดา |